به گزارش خبر آنلاين، آستان مقدس حضرت ابوالفضل(ع) تاريخ مشترکي با آستانه سيدالشهداء ابي‌عبدالله‌الحسين(ع) دارد و يکي از مهمترين زيارتگاههاي شيعيان جهان است.

حضرت ابوالفضل العباس(ع)، که به امر برادرش سيدالشهداء(ع) به منظور تهيه آب براي خيمه‌گاه خاندان نبوت به آبشخور فرات رفته بود، در يک جنگ دليرانه در کنار نهر علقمي به شهادت رسيد و به علت دوري محل شهادت وي از خيمه‌گاه سيدالشهداء(ع) و ميدان نبرد و نيز شدت يافتن جنگ، پيکر مطهر او در همان محل باقي ماند و سپس همانجا نيز به خاک رفت. بني‌اسد، اولين کساني بودند که قبر مطهر آن حضرت را به شکلي بارز و برجسته بنا کردند که آثار آن از بين نرود. اولين زائران اين آستانه مطهر نيز نخست عبيدالله فرزند حرّ جعفي،‌ از برجستگان شيعه در کوفه و سپس در بيستم صفر سال 62 ق. صحابي مشهور جابر بن عبدالله انصاري بودند.

عمارت اول: مختار ثقفي در سال 66 قمري، با کمک جمعي از اعراب و نيز ايرانيان که از شيعيان علي بن ابيطالب(ع) بودند به خونخواهي سيدالشهداء(ع) قيام کرد و در دوران قدرت و حکومت او (توسط خود وي يا ديگر شيعيان) اولين عمارت آستانه بنا گشت و اين عمارت و به طور کلي تمام شهر کربلا کم کم رو به آباداني نهاد، ولي هارون الرشيد در سال ١٧٠ قمري دستور خراب کردن آن را داد.

عمارت دوم: مأمون، که در سال ١٩٨ قمري قدرت را به دست گرفت، بر خلاف سياست پدر خود و براي جلب رضايت و کمک شيعيان خراسان، برخورد دوستانه‌اي با شيعيان در پيش گرفت، لذا محبان خاندان عصمت و طهارت اين فرصت تاريخي را مغتنم شمردند و بدينگونه، عمارت دوم آستانه در عصر مأمون انجام گرفت. در سال ٢٣٢ قمري متوکل عباسي بر مسند خلافت نشست. وي که نسبت به شيعيان و آل ابي طالب عناد خاصي داشت، دستور داد آستانه حضرت سيدالشهداء(ع) و ابوالفضل العباس(ع) بلکه تمامي شهر کربلا را خراب کردند و پس از تخريب، تمامي منطقه را شخم زدند و به آن آب بستند.

عمارت سوم: المنتصر، خليفه عباسي، بر خلاف سياست پدر خود ـ متوکل ـ با شيعيان روش دوستانه و صميمانه‌اي داشت. وي اموال زيادي بين علويين تقسيم کرد و حکم به تعمير بناي شهر کربلا و آستانه ابوالفضل العباس(ع) داد. در نتيجه، کربلا در عصر او رونق يافت و زائرين آن بقاع مطهر از اطراف و اکناف به سوي اين شهر مقدس سرازير گشتند.

عمارت چهارم: در سال ٣٦٧ ق. عضدالدوله ديلمي وارد بغداد شد، سپس به زيارت کربلا و نجف شتافت و دستور داد مرقد عظيم و با شکوهي براي حضرت ابو‌الفضل‌العباس(ع) بنا کنند. بناي مزبور در سال ٣٦٧ قمري آغاز شد و در سال ٣٧٢ پايان يافت و عمارت امروزه آستانه مطهر حضرت ابوالفضل العباس(ع) از عضدالدوله است که از شکوه و عظمت خاصي برخوردار است.

در عصر جلايريان: پس از تأسيس دولت جلايريان در ايران و به قدرت رسيدن شيخ حسن ايلکاني در سال ٧٤٠ قمري، سلطان اويس (فرزند شيخ حسن) تعميرات را در اين آستانه مطهر شروع نمود که در عصر فرزندش، سلطان احمد، در سال ٧٨٦ پايان يافت و هداياي زيادي از ايران به آستانه مزبور ارسال شد.

در عصر صفويه: شاه اسماعيل صفوي بنيانگذار حکومت شيعي صفويه، روز ٢٥ جمادي الثاني ٩١٤ قمري فاتحانه وارد بغداد گشت و مورد استقبال بي‌نظير شيعيان قرار گرفت. وي سپس در روز بعد، يعني ٢٦ جمادي الثاني، به سمت کربلا حرکت کرد و يک شبانه روز در حرم ابي عبدالله الحسين(ع) معتکف گشت، آنگاه به آستانه حضرت ابوالفضل العباس(ع) شتافت و دستور تعميرات وسيعي را در آن آستانه صادر نمود و دوازده قنديل از طلاي خالص به نام دوازده امام را که با خود آورده بود به حرم حضرت ابوالفضل العباس(ع) اهدا کرد و تمامي حرم مطهر و رواقها را با فرش گرانبهاي ابريشم‌ بافت اصفهان مفروش نمود و خدمه مخصوصي نيز براي نگاهداري و روشنايي قنديل آستانه استخدام کرد که تبار آن امروزه با عنوان (آ‎ل قنديل) در کربلا شهرت دارد. اسماعيل صفوي، همچنين دستور کاشي‌کاري گنبد صادر کرد که تا سال ١٣٠٢ قمري کاشي‌کاري باقي بود.

در عصر نادر شاه افشار: در سال ١١٥٣ قمري نادرشاه هداياي زيادي به آستانه حضرت عباس(ع) ارسال داشت و تعميرات وسيعي در آن بارگاه ملکوتي انجام گرفت.

در عصر وهابيان: در ١٨ ذي الحجة الحرام سال ١٢١٦ قمري، که انبوه مردم براي درک زيارت عيد غدير از کربلا به نجف اشرف رفته بودند، سعود بن عبدالعزيز وهابي فرصت را مغتنم شمرد و با لشگري عظيم به شهر کربلا حمله برد و حکم به تاراج تمامي شهر داد و آستانه حضرت ابوالفضل العباس(ع) را نيز خراب کرد و تمامي هداياي سلاطين و ملوک صفويه و نادرشاه و قنديل‌هاي طلا و نقره و غيره را به يغما برد.

در عصر قاجاريه: پس از حمله وهابيهاي سعودي به کربلا و رسيدن خبر اين جنايت وحشتناک به ايران، مردم خير ايران با همراهي و همدلي دولت وقت ايران (زمان فتحعلي شاه قاجار) کمک‌هاي سخاوتمندانه‌اي به اين شهر ماتم‌زده نمودند و تمامي خرابي‌هاي وارده را ترميم کردند. آستانه حضرت عباس(ع) نيز به شکل احسن تعمير گشت و از جمله اين تغييرات، نصب ضريح نقره اهدايي فتحلي‌شاه قاجار بود که در سال ١٢٢٧ قمري انجام گرفت. تعميرات آن آستانه مقدسه در طول دوران قاجاريه قطع نشد و ناصرالدين شاه کاشي‌کاري گنبد را تجديد کرد (در سال ١٣٠٤ قمري کاشي‌کاري صحن شريف، و در سال ١٣٠٥ قمري کاشي‌کاري گنبد مطهر انجام يافت). همچنين، شيخ عبدالحسين تهراني، معروف به شيخ العراقين، با استفاده از ثلث ميرزاتقي خان اميرکبير ـ صدر اعظم مشهور ايران ـ تعميرات وسيعي در آستانه مزبور انجام داد.

در عصر حاضر: آستانه حضرت ابوالفضل العباس(ع) درحدود سيصد و پنجاه متري شمال شرقي آستانه سيدالشهداء ابي عبدالله الحسين(ع) قرار دارد و در يک ميدان بزرگ هر دو آستانه را در برگرفته است. قبر مطهر در وسط حرم شريف واقع شده و بر روي آن صندوق خاتم نفيس اهدايي قرار دارد که با گذشت زمان تعميراتي روي آن انجام شده است. روي صندوق را ضريح نقره‌اي پوشانده که به همت بزرگ مرجع جهان تشيع، مرحوم آيت الله العظمي سيد محسن حکيم (قدس سره) و با دست هنرمندان ايراني در اصفهان با به کار بردن چهارصد هزار مثقال نقره خالص و هشت هزار مثقال طلا پس از سه سال کار مداوم در سال ١٣٨٥ قمري در حرم مطهر نصب گشته است. چهار طرف حرم شريف داراي چهار رواق قرينه است که ابهت خاصي به حرم بخشيده و به يکديگر منتهي مي‌گردند. سقف و تمامي ديوارهاي حرم مطهر و رواقها به دست هنرمندان ايراني آينه‌کاري شده و بر فراز ضريح يک گنبد بزرگ بنا گرديده که در سال ١٣٧٥ قمري طلاکاري آن انجام يافته است.

در دو طرف ايوان جنوبي حرم، دو مأذنه (مناره) به شکل زيبايي سر به فلک کشيده است. در قسمت جنوبي حرم يک ايوان سرتاسري سرپوشيده واقع شده است که در وسط آن يک در ِ طلايي ميناکاري ساخت اصفهان و در سمت شرق و غرب آن نيز دو در کوچک ديگر واقع است که هر سه در به داخل رواق جنوبي منتهي مي‌شود.

آستانه حضرت ابوالفضل العباس(ع) داراي يک صحن چهارگوش است که حرم مطهر در وسط آن واقع شده و در چهار طرف صحن حجراتي بنا گشته که در آن جمع کثيري از علماي اماميه و سلاطين و امراي شيعه دفن شده‌اند و کاشي‌کاري موجود در تمامي صحن آستانه، مربوط به عصر قاجاريه و بعد از آن است. صحن شريف داراي هشت در بزرگ ورودي و خروجي است: در قسمت جنوب صحن، در قبله و يا درب‌الرسول(ص) و در قسمت شمال در ِامام محمد جواد(ع) قرار دارد. قسمت غرب صحن داراي چهار در مي‌باشد: ١. در ِامام حسن(ع) ٢. در ِ امام حسين(ع) ٣. درِ امام صاحب الزمان (عج) ٤. در ِ امام موسي بن جعفر(ع). قسمت شرقي صحن نيز داراي دو در به نامهاي در ِامام اميرالمؤمنين(ع) و درِ امام علي بن موسي الرضا(ع) مي‌باشد. مساحت آستانه ابوالفضل العباس(ع) بالغ بر ٤٣٧٠ متر مربع است و از نظر نقشه و سبک معماري مانند آستانه سيدالشهداء ابي‌عبدالله‌الحسين (ع)، منتها کوچکتر از آن است.

سقاخانه‌ها
در صحن حضرت ابوالفضل(ع) دو سقاخانه عمومي وجود داشته است:

١. يکي از اين آبخورگاه‌ها در ضلع شرقي صحن و در مقابل مقبره راجه قرار داشته و بهره هند (طايفه‌اي از اسماعيليان) آن را نوسازي کرده بودند و در جوار آن نيز دو درخت ميوه و يک درخت سدر بوده است.

٢. ديگري در ضلع غربي،‌ در جوار باب السوق بوده و در نزديک آن دو درخت خرما وجود داشته است. البته امروزه از اين آبخورگاه‌ها و همچنين از درختان نخل و سدر اثري نيست.