کشور شيخ نشين کويت که بر خلاف ساير کشورهاي حوزه خليج فارس از آزادي بيان و آزادي سياسي قابل قبولي برخوردار است (چيزي که در ديگر کشورهاي عربي حوزه خليج فارس يا وجود ندارد يا اين گونه آزادي ها بسيار محدود و کمرنگ است) کشوري است که آزادي مطبوعات و بيان ديدگاه‌ها و حتي مشارکت زنان در فرايند دموکراسي در آن وجود دارد و جريان هاي متعدد سياسي و مذهبي و نيز انديشه هاي مختلف ديگر اين کشور را بستري مناسب براي ابراز وجود و رقابت با ساير جريانها موجود مي دانند.

پس از فراگير شدن نسبي بيداري اسلامي در منطقه خاورميانه و باز شدن فضاي سياسي در کشورهاي انقلابي و ساير کشورهاي ديگر، خيزش و حضور پر رنگ جريان هاي متنوع اسلامي در عرصه سياست را مي توان به وضوح مشاهده کرد، حضوري که به دليل حمايت هاي خارجي از جريان هاي تندرو خارج از چارچوب اسلام ميانه رو، موج سوراي بر فرايند بيداري اسلامي را ايجاد کرده شده و موجب خدشه وارد کردن به چهره واقعي اسلام شده است.

حضور پر رنگ جريان سلفي زير سايه بيداري اسلامي خطر بزرگي است که کشورهاي منطقه را تهديد مي کند و روند منطقي مطالبات واقعي جريان هاي اسلامي ميانه رو را با چالش هاي جدي روبرو مي کند. در اين مجال قصد داريم ضمن نگاهي مختصر به شرايط سياسي شيعيان در کويت ، به رفتار سلفي هاي کويت بپردازيم که بهار عربي نقشي در احياي آنها نداشته است امَا سطح توقعات اين جريان تندرو را در اين کشور  بالا برده و همواره براي دولت اين شيخ نشين کوچک و شيعيان اين کشور درد سرهايي را بوجود آورده و مي آورد.

عملکرد سلفي ها در شرايط متفاوت

بايد به اين نکته اشاره کرد که سلفي‌هاي عربستان با سلفي‌هاي خارج از عربستان، از جمله کويت، مصر، سودان، الجزاير، يمن و تونس، تفاوت‌هاي جدّي دارند. سلفي‌هاي عربستان سعودي که اصالتاً اهل نجد هستند کاملاً وهابي شده‌اند و از روايت‌هاي «ابن‌حنبل» و «ابن‌جوزيه» پيروي مي‌کنند و تندرو هستند. اين‌ها دخالت در امور سياسي را حرام، ورود به انتخابات پارلماني را شِرک و نشستن روي صندلي پارلماني را معصيبت الهي مي‌دانند. در حالي که سلفي‌هاي خارج از عربستان تفاوت‌هاي جدّي با اين‌ها دارند.

ذکر اين نکته نيز لازم است ، وقتي سلفي‌ها وارد سياست نمي‌شوند، معمولا با ديکتاتورها بعنوان " ولي امر " کنار مي آيند. در مصر، عربستان و کشورهاي ديگر اين موضوع به خوبي قابل مشاهده است. وقتي هم که آن‌ها وارد سياست و مبارزه مي‌شوند، متأسفانه عملکردشان انحرافي است؛ يعني هيچ وقت ديده‌ نشده که آن‌ها عليه دشمن اصلي امت اسلامي حرکتي کنند.

در قياس ميان سلفي ها در کشورهاي مختلف بايد گفت که سلفي‌هاي کويت نسبت به سلفي‌هاي کشورهاي منطقه پيشرو هستند و اين موقعيت را به لطف آزادي نسبي و انتخاباتي که در کويت وجود دارد - و تا حدودي شرايط مناسب آزادي بيان و مطبوعات دراين کشور- به دست آورده اند.

ورود آن‌ها به پارلمان باعث رشد سياسي آنها شده است و به اين ترتيب آنها توانسته‌اند در منطقه‌ خليج فارس، خاورميانه، عراق و منطقه جايي براي خودشان باز کنند. افزون بر اين، با توجه به امکانات فراواني که دولت سعودي در اختيار سلفي‌هاي کويت قرار داده است، قدرت نفوذ ‌آن‌ها بسيار بالاست. آنها اولين گروهي بودند که از اعتراض‌هاي سوريه پشتيباني کردند.

سلفي هايي که با آمريکا کاري ندارند

سلفي هاي کويت هيچ وقت در سخنراني‌ها، مبارزه‌هاي انتخاباتي و به طور کلي ادبيات خود نسبت به رژيم صهيونيستي موضع‌گيري نمي‌کنند. در عوض در مبارزه‌هاي انتخاباتي و تبليغاتشان به شکل گستاخانه اي عليه پيروان اهل بيت(عليهم‌السلام) و ديگر مذاهب فعاليت مي‌کنند. آنها در واقع کاملاً براي اوضاع داخلي منطقه مشغوليت ايجاد مي‌کنند و کاري به مسائل استراتژيک بين‌المللي، آمريکا وجنايت‌ها وتوطئه‌هاي ابرقدرت‌ها ندارد.

آنها اهميتي نمي‌دهند که آمريکا عليه امَت عرب و اسلام چه نقشه‌هايي مي‌کشد و چه جنايت‌هايي مرتکب مي‌شود. نکته جالب اينجاست که خودشان آمريکا را وارد عراق مي‌کنند و امکانات و پول کشورهايشان را در اختيار اشغالگران قرار مي‌دهند و وقتي صدام سرنگون مي‌شود، مي‌گويند ايران مقصر اصلي ماجراست. در واقع هيچ حرفي ضد آمريکا، انگليس، فرانسه و... نمي‌زنند. مي‌گويند ايران بود که باعث سرنگوني دولت عراق و ورود آمريکا به منطقه شده است. يعني واقعيت را به همين راحتي تحريف مي‌کنند و از آن عبور مي کنند. در حالي که مسائل مربوط به ايران و اهل بيت (عليهم‌السلام) را بزرگ‌نمايي مي‌کنند و حاضراند جان و مال خودشان را در مقابل اين مسائل فدا کنند.

سلفي ها  چه در زمان حضور پر رنگ خود در پارلمان کويت و چه پس از تحريم انتخابات پارلماني اين کشور، درد سرهاي زيادي را براي شيعيان کويت ايجاد کرده اند و همواره در راستاي سياست هاي شيعه هراسي سعي داشته و دارند شيعيان اين کشور را مجري طرح ها و سياست هاي ايران در اين شيخ نشين کوچک مطرح کنند . آنها براي تحقق اهداف خود هميشه سطح مطالبات خود را در بالاترين حد نگه مي دارند و از هيچ کوششي براي ايجاد چالش هاي متعدد پيش پاي دولت و حتي امير کويت دريغ نمي کنند تا به امتيازهاي بيشتري برسند.

اسلامگرايان اعم از اخوان المسلمين و سلفي ها تاکنون مشکلات متعددي را براي دولت ايجاد کرده اند، در اين ميان دولت براي ايجاد توازن نسبي ميان جريان هاي سياسي کشور سعي کرده است که ميدان بيشتري را براي شيعيان باز کند .

حضور کم سابقه شيعيان در پارلمان

با تغيير قانون انتخابات در کويت و مخالفت جريان سلفي با آن ، شيعيان اين کشور با نزديک کردن ديدگاه هاي خود به يکديگر و ارائه ليست انتخاباتي واحد ( برخلاف دوره هاي گذشته ) از فرصت تحريم انتخابات از سوي جريان سلفي اين کشور نهايت استفاده را بردند و موفق شدند 17 کرسي از مجموع 50 کرسي پارلمان را از آن خود کنند که به اعتقاد ناظران اين پررنگ ترين و مهمترين حضور سياسي شيعيان در تاريخ سياسي کويت طي يک دهه اخير محسوب مي شود.

شيعيان با حضور مقتدرانه خود در پارلمان کويت و حمايت هوشمندانه خود از خاندان صباح که نزديک به 250 سال حکومتداري در اين کشور کوچک را در کارنامۀ خود دارد ، توانسته اند جايگاه واقعي خود را به دست بياورند و آن را به رخ ساير رقباي خود بکشند که اين موضوع باعث برانگيخته شدن خشم سلفي ها و ساير جريان هاي مخالف دولت شده است.

به رغم شفافيت بالا و حضور ناظران منطقه اي در انتخابات کويت، خاندان آل صباح همچنان در معرض مطالبات بي اندازۀ معارضين است و تحريم کنندگان انتخابات، مجلس جديد را نيز به رسميت نمي شناسند. با اين حال افزايش وزن سياسي شيعيان در کويت-همسايۀ ديوار به ديوار ايران- آنهم در آستانۀ سومين سالگرد تحولات جهان عرب، جداي از همۀ تبعات داخلي مي تواند خبر مهمي براي ايران باشد.

گروه هاي شيعي در کويت

در کويت شيعيان 30% جمعيت را تشکيل مي دهند. اما شيعيان به گروههاي مختلفي در سطح جامعۀ کويت تقسيم مي شوند:

*بخشي از آنها به ايران نزديک هستند و رسماً از امام و رهبري پيروي مي کنند و در برخي از مساجد آنان رسماً تصاوير امام و رهبري را نصب کرده اند و ابائي ندارند از اينکه بگويند طرفدار ايران هستند و به صورت علني از جمهوري اسلامي طرفداري مي کنند.

*بخش ديگر گروهي هستند که به صورت علني از ايران دفاع نمي کنند، اما در عين حال همۀ آنها با ايران به عنوان مرکز تشيع علائق خاصي دارند و در واقع شيعياني که مخالف ايران باشند در کويت بسيار اندک اند، مگر برخي از نويسندگان و روشنفکران وابسته که سياست هاي ايران را نمي پسندند.

از نظر جناح بندي سياسي ، جناح هاي مختلفي در کويت فعاليت دارند؛ از جمله ائتلاف ملي-اسلامي که به ايران نزديک هستند.

گروه ديگر طرفداران مرحوم سيد محمد شيرازي هستند که قبلاً از مراجع تقليد بوده است و در بين شيعيان کويت جايگاه و نفوذ خوبي دارد. برخي ديگر نيز طرفداران مرحوم سيدمحمد فضل الله، از مراجع گذشته لبنان هستند.

دستۀ ديگر نيز گرايش سياسي خاصي ندارند مانند مقلدان آيت الله سيستاني و يا شيعيان حساوي که اصالتا اهل احسا و قطيف عربستان هستند.

مخالفان و سلفي ها

مواضع مخالفان در کويت به خصوص سلفي ها مواضعي در راستاي حل مشکلات معيشتي از قبيل ايجاد اشتغال براي جوانان ، پيگيري ارائه خدمات بيشتر از سوي دولت به مردم و ساير مطالبات ديگر نيست بلکه اولين هدفشان انحلال مجلس و ناکارآمد جلوه دادن دولت کنوني است تا با اين اقدامات فضاي سياسي حاکم بر کويت را متشنج و ناپايدار ساخته و به اين وسيله به اهداف از پيش تعيين شده خود دست پيدا کنند.

افرادي که هم اکنون جزء معترضان هستند شامل چند گروه مي شوند:

*اول: اسلامگرايان هستند که بيشتر سلفي و اخواني هستند.

*دوم: ليبرال هايي هستند که آنها نيز بر روي فساد دولت و ناکارآمدي آن تکيه مي کنند.

*سوم: بخشي از نمايندگان که اصطلاحاً "نواب خدمات" لقب گرفته اند، يعني نمايندگاني که اصولاً نه ايدئولوژي خاصي دارند و نه هدف سياسي خاصي را دنبال مي کنند. آنها کساني هستند که در مجلس به اصطلاح "کارچاق کن" هستند و عموماً از قبيله اي که به آن تعلق دارند، دفاع مي کنند و يا براي افراد قبيله خود کار پيدا مي کنند و خدمات رفاهي و اجتماعي و امتياز بيشتري براي قبيله متعلق به خود تامين مي کنند.

نقش امير کويت در توازن سياسي

با توجه به نوع تفکر و گرايش هاي سياسي و فکري مخالفين در کويت نبايد  نقش امير اين کشور در مهار اوضاع داخلي را ناديده گرفت . امير کويت ديپلماتي برجسته و آشنا به مسائل داخلي و بين المللي است که 40 سال وزير خارجه و چند سال هم نخست وزير بوده است. از اين رو سعي مي کند که هميشه در داخل کشور توازن ايجاد کند؛ يعني اگر زماني احساس کنند که شيعيان قوت گرفته اند و ممکن است مشکلاتي براي حاکميت ايجاد کنند، اهل سنت را تقويت مي کند تا مشکلي براي دولت ايجاد نشود و متقابلا در شرايطي که ساير اسلام گرايان بخواهند ايجاد مشکل کنند، شيعيان را تقويت مي‌کند.

با اين حال و با نگاهي به آنچه که گذشت درمي يابيم جريان سلفي در کويت اين روزها در شرايط نابسامان سياسي خود به سر مي برد و حضور مقتدرانه شيعيان در پارلمان اين کشور و تعامل شيعيان با دولت ، آنها را به شدت خشمگين ساخته است از اين رو سلفي ها از هيچ تلاشي براي بحران آفريني در اين کشور براي انحلال پارلمان دست برنمي دارند تا شيعيان را زمين زده و بار ديگر خود اکثريت پارلمان اين کشور را در اختيار بگيرد.

سلفي هاي کويت مشتي از نمونه خروار هستند که اين روزها شاهد رشد قارچ گونه آنها در منطقه و کشورهاي شمال آفريقا هستيم ، جريان تندرويي که اهداف سازنده اي براي خدمت واقعي به اسلام ندارد بلکه به دنبال تسويه حساب هاي مذهبي و طائفي است و هيچ فايده و خيري را عايد امت اسلامي نمي کند.

منبع: فارس