استدلال به خطبه 228 نهج البلاغه (لِلَّهِ بَلاءُ فُلان)، براي انكار شهادت فاطمه زهرا(س)

«داستان شورش توده‏ هاى مردم برضدّ عثمان، يكى از داستانهاى اسف‏ انگيز صدر اسلام است. اين شورش برخلاف آنچه متعصّبان مى ‏پندارند، امرى كاملا طبيعى بود، زيرا عثمان از يك سو بنى اميّه و خويشاوندان خود را كه افراد صالحى نبودند بر پستهاى حساس كشور اسلام گماشت و از سوى ديگر بيت المال مسلمانان را همانند اموال شخصى خود به اطرافيانش به هر تعداد مى‏ خواست مى ‏بخشيد درحالى كه توده‏ هاى مردم در محروميت به سر مى‏ بردند.
سر و صداى اين دو كار ناشايست همه‏ جا پيچيد و سبب شورشى شديد بر ضدّ عثمان شد، گرچه پرچمدار اين شورش گروهى از مصريان و مردم كوفه‏ بودند؛ ولى مردم مدينه نيز با آنها هم ‏صدا شده و مهاجران و انصار در برابر آن سكوت كردند و هيچ‏كس جز على عليه السّلام به دفاع از عثمان برنخاست، زيرا آن حضرت گرچه از معترضان شديد بر اعمال عثمان بود؛ ولى كشتن او را به مصلحت جامعه اسلامى نمى‏ دانست.
به هرحال، در اين ماجرا عثمان چند نامه يا چند پيام ضد و نقيض براى امام فرستاد؛ نخست از او خواست كه از مدينه به سوى سرزمين «ينبع» خارج شود.
بار ديگر نامه نوشت كه حضرت باز گردد، دفعه سوم نامه نوشت كه مجددا از مدينه خارج شود.
دليل اين دستورهاى ضد و نقيض اين بود كه در آغاز گمان مى ‏كرد ماندن على عليه السّلام در مدينه سبب تشويق مردم به عزل او و بيعت با آن حضرت به عنوان خلافت خواهد شد. سپس هنگامى كه حضرت از مدينه بيرون رفت، عثمان احساس كرد كسى جز على عليه السّلام نمى‏ تواند از او دفاع كند و سبب نجات او از دست شورشيان شود، لذا از آن حضرت تقاضاى بازگشت به مدينه را كرد. باز هنگامى كه خبرهايى به او رسيد كه مردم شعار بيعت با امام را سر داده ‏اند، وحشت بر او مستولى شد و بار ديگر تقاضاى خروج آن حضرت را از مدينه كرد و از آنجا كه آورنده نامه اخير، ابن عباس بود امام او را مخاطب ساخته و چنين فرمود: «اى ابن عباس عثمان (با اين پيام‏هاى ضدّ و نقيض) مقصودى جز اين ندارد كه مرا همچون شتر آبكش قرار دهد؛ گاهى بگويد بيا و گاهى بگويد باز گرد»؛ (يا ابن عبّاس، ما يريد عثمان إلّا أن يجعلني جملا ناضحا بالغرب‏: أقبل و أدبر!).
سپس افزود: «يكبار عثمان كسى را نزد من فرستاد كه از مدينه خارج شوم باز شخصى را نزد من فرستاد كه برگردم و هم اكنون فرستاده است كه بيرون روم؛ بعث إليّ أن أخرج، ثمّ بعث إليّ أن أقدم، ثمّ هم الآن يبعث إليّ أن أخرج!».
اين امر نشان مى ‏دهد كه فشار مردم به قدرى شديد بود كه عثمان كاملا دستپاچه شده بود و هر ساعت تصميم تازه‏ اى مى ‏گرفت. غافل از اينكه كار از كار گذشته و دوران حكومتش پايان يافته و مردم هيچ عذرى را از او نمى ‏پذيرند و در اين ميان با شخصيتى همچون على عليه السّلام كه مقام و الانش در پيشگاه خالق و خلق بر كسى پوشيده نيست معامله يك مأمور حلقه به گوش و بى ‏اختيار مى ‏كرد.
جالب اينكه عثمان درباره كس ديگرى چنين دستورهاى ضدّ و نقيضى را صادر نكرد، زيرا ديگران چنان نقشى را در جامعه اسلامى نداشتند كه حضور و غيابشان تأثيرگذار باشد.
سرانجام امام عليه السّلام در پايان اين سخن به نكته مهمى اشاره مى‏ كند و آن اينكه نهايت كوشش را براى دفاع از عثمان به خرج داده است. كارى كه هيچ كس جز آن حضرت انجام نداد و نمى ‏توانست انجام دهد، مى‏ فرمايد: «به خدا سوگند من آن قدر از عثمان دفاع كردم كه ترسيدم گنهكار باشم»؛ (و اللّه لقد دفعت عنه حتّى خشيت أن أكون آثما).
اين تعبير ممكن است اشاره به اين باشد كه دفاع بيش از حد از كسى كه مرتكب آن كارهاى خلاف شده نوعى حمايت از ظلم و خطاست و اين كار جايز نيست.
اين بهترين تفسيرى است كه براى عبارت فوق مى ‏توان گفت، هر چند ابن ابى الحديد و ابن ميثم در شرح نهج البلاغه خود دو احتمال ديگر نيز ذكر كرده‏ اند:
نخست اينكه امام مى ‏گويد: به اندازه‏اى از عثمان دفاع كردم كه بر جان خود بيمناكم، زيرا ايستادن در مقابل اين همه جمعيّت كه بر ضد او قيام كرده ‏اند اين گمان را به وجود مى ‏آورد كه آنان به من حمله كنند و آسيبى به من برسانند و اين خود گناهى است.
ديگر اينكه مى ‏ترسم زياده‏ روى در دفاع از وى باعث ايجاد اختلاف و كشمكش شود و من ناچار از شدت عمل گردم و كسانى از دست من آزرده شوند و اين خود نيز گناه است؛ ولى روشن است كه هيچ يك از اين دو احتمال متناسب با تعبير بالا نيست.
در كتاب العقد الفريد آمده است كه ابن عباس مى‏ گويد: عثمان به سراغ من فرستاد و گفت: مشكل پسر عمويت را با من حل كن (منظورش امام امير المؤمنين بود) من به او گفتم: پسر عموى من كسى نيست كه بتوانم براى او تعيين تكليف كنم او خودش درباره خود تصميم مى‏ گيرد حالا بگو چه دوست دارى من به او بگويم؟ عثمان گفت: به او بگو از مدينه بيرون رود و در «ينبع» در كنار ملك خودش باشد: نه او سبب اندوه من شود و نه من سبب اندوه او. ابن عباس مى‏ گويد: من خدمت على عليه السّلام رسيدم و پيام عثمان را عرض كردم فرمود: عثمان مى ‏خواهد من شتر آبكش او باشم (گاه مى ‏گويد از مدينه بيرون رو و گاه مى ‏گويد باز گرد) سپس اين شعر را انشاد كرد:
فكيف به أنّي أداوي جراحه‏ فيدوى فلا ملّ الدّواء و لا الدّاء
او را چه مى ‏شود من مى ‏خواهم بر زخمهاى او دوا بگذارم تا درمان شود ولى نه دواء فايده‏ اى دارد و نه درد او.
على عليه السّلام به دنبال اين ماجرا (براى پرهيز از هر گونه اتهام) به روستاى ينبع رفت؛ ولى هنگامى كه كار بر عثمان مشكل شد عثمان نامه به حضرت نوشت و تقاضا كرد كه به مدينه باز گردد.[شرح نهج البلاغه مرحوم شوشترى، ج 9، ص 254 (با كمى تلخيص).]
اين سخن تأييدى است بر آنچه سيّد رضى در كلام بالا آورده است كه عثمان بر اثر دست‏پاچگى در برابر شورش عظيم مردم دستورات ضدّ و نقيضى درباره آن حضرت صادر كرد.[پيام امام امير المومنين عليه السلام، حضرت آيت الله مكارم شيرازي، ج‏8، ص596]


	* ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ *
	ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ (ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½) ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½
	ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ \| ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ \| ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ \| ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ \| ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ \| ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ \| ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ \| ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½	ï؟½ï؟½ï؟½شگï؟½ï؟½

تاريخ: 04 فروردين 1392	تعداد بازديد: 26928
استدلال به خطبه 228 نهج البلاغه (لِلَّهِ بَلاءُ فُلان)، براي انكار شهادت فاطمه زهرا(س)

طرح شبهه: حضرت علي حضرت عمر رضي‌الله عنهما را به بهترين وجه ممكن ستوده است، حضرت علي رضي‌الله عنه در مدح عمر بن الخطاب و بنا به قولي، ابوبكر فرموده است: «لله بلاء فلان... » در روايتى آمده: «لله بلاد فلان». ابن أبي‌الحديد مى‌گويد در باره‌ى اين شخص از نقيب ابوجعفر يحيى بن ابى زيد علوى پرسيدند به من گفت او عمر بن الخطاب است، گفتم: آيا اميرمؤمنان او را اينگونه مى‌ستايد؟ گفت: آري، و مى‌افزايد: اگر اميرمؤمنان اعتراف كند كه (عمر) سنت را اقامه نموده و با دامنى پاك و كمترين عيب از دنيا رفته و عبادت پروردگار را انجام داده و پرهيزگارترين بوده، پس اين نهايت مدح و ستايش است. وسألت عنه النقيب أبا جعفر يحيى بن أبي زيد العلوي، فقال لي: هو عمر، فقلت له: أيثني عليه أمير المؤمنين رضي الله عنه هذا الثناء؟... فإذا اعترف أمير المؤمنين بأنه أقام السنة، وذهب نقي الثوب، قليل العيب، وأنه أدى إلى الله طاعته، واتقاه بحقه، فهذا غاية ما يكون من المدح. إبن أبي الحديد المدائني المعتزلي، أبو حامد عز الدين بن هبة الله بن محمد بن محمد (متوفاي655 هـ)، شرح نهج البلاغة، ج 12، ص 3، تحقيق محمد عبد الكريم النمري، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت / لبنان، الطبعة: الأولى، 1418هـ - 1998م. محمد عبده نيز در اين كه مقصود از «فلان» كيست، گفته: أي عمر علي الارجح. نهج البلاغه، شرح محمد عبده، ص 430. آيا امكان دارد كه كسى از قاتل همسر خود چنين تجليل و تمجيد نمايد؟ نقد و بررسي: اصل خطبه در نهج البلاغه: حضرت علي عليه السلام در نهج البلاغه مى‌فرمايد: لِلَّهِ بِلَاد فُلَانٍ (بلاء فلان) فَقَدْ قَوَّمَ الْأَوَدَ وَدَاوَى الْعَمَدَ وَأَقَامَ السُّنَّةَ وَخَلَّفَ الْفِتْنَةَ. ذَهَبَ نَقِيَّ الثَّوْبِ قَلِيلَ الْعَيْبِ أَصَابَ خَيْرَهَا وَسَبَقَ شَرَّهَا أَدَّى إِلَى اللَّهِ طَاعَتَهُ وَاتَّقَاهُ بِحَقِّهِ. رَحَلَ وَتَرَكَهُمْ فِي طُرُقٍ مُتَشَعِّبَةٍ لَا يَهْتَدِي فِيهَا الضَّالُّ وَلَا يَسْتَيْقِنُ الْمُهْتَدِي. خدا شهرهاى فلان را بركت دهد و نگاه‏دارد كه (خدا او را در آنچه آزمايش كرد پاداش خير دهد كه) كجى‏ها را راست، و بيمارى‏ها را درمان، و سنّت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را به پاداشت، و فتنه‏ها را پشت سر گذاشت. با دامن پاك، و عيبى اندك، درگذشت، به نيكى‏هاى دنيا رسيده و از بدى‏هاى آن رهايى يافت، وظائف خود نسبت به پروردگارش را انجام داد، و چنانكه بايد از كيفر الهى مى‏ترسيد. خود رفت و مردم را پراكنده بر جاى گذاشت، كه نه گمراه، راه خويش شناخت، و نه هدايت شده به يقين رسيد. نهج البلاغه، صبحي صالح،‌ خطبه: 228؛ فيض الإسلام، خطبه 219، محمد عبدة، خطبه: 222؛ ابن أبي الحديد، خطبه: 223. همان طور كه ملاحظه مى‌شود، آن چه در نهج البلاغه آمده كلمه «فلان» است؛ اما اين كه مقصود از اين «فلان» چه كسى است، از خود نهج البلاغه استفاده نمى‌شود. شارحان نهج البلاغه نيز در اين باره ديدگاه‌هاى متفاوتى دارند، در هر صورت چهار احتمال و نظريه در توجيه و تفسير اين كلمه وجود دارد: 1. منظور عمر باشد؛ 2. كنايه از عثمان و مذمت او باشد؛ 4. مقصود برخى از ياران آن حضرت باشد؛ 3. اشاره به عمر و از باب تقيه باشد. اهل سنت و به ويژه ابن أبي الحديد معتزلى معتقد است كه مقصود از آن خليفه دوم عمر بن خطاب است. بدون شك گفتار شخصى همچون ابن أبي‌الحديد و محمد عبده كه هر دو از دانشمندان سنى مذهب هستند، براى ما ارزش نداشته و چيزى را ثابت نمى كند؛ بويژه كه همين روايت در كتاب‌هاى اهل سنت از زبان اشخاصى همچون مغيرة بن شعبه نقل شده است. طبيعى است كه آن دو با توجه به رسوبات ذهنى و اعتقادات از پيش پذيرفته شده‌اى كه دارند، كلمه «فلان» را به عمر بن خطاب تفسير نمايند. اهل سنت اگر بخواهند ثابت كنند كه اين جملات را امير مؤمنان عليه السلام در باره خليفه دوم گفته است، بايد سه مقدمه را ثابت نمايند: 1. گوينده اين سخنان امير مؤمنان است؛ 2. مقصود از کلمه فلان، عمر است؛ 3. هدف امام عليه السلام، مدح عمر بوده است. در حالى كه هيچ يك از آن‌ها دليلى جز سخن ابن أبي‌الحديد ندارند كه آن‌هم نمى‌تواند شيعه و حتى اهل سنت را قانع نمايد. نقد ديدگاه ابن أبي الحديد: ابن أبي‌الحديد در شرح اين خطبه مى‌نويسد: وقد وجدت النسخة التي بخط الرضي أبي الحسن جامع نهج البلاغة وتحت فلان عمر، حدثني بذلك فخار بن معد الموسوي الأودي الشاعر، وسألت عنه النقيب أبا جعفر يحيى بن أبي زيد العلوي، فقال لي: هو عمر، فقلت له: أيثني عليه أمير المؤمنين رضي الله عنه هذا الثناء؟ فقال: نعم... فإذا اعترف أمير المؤمنين بأنه أقام السنة، وذهب نقي الثوب، قليل العيب، وأنه أدى إلى الله طاعته، واتقاه بحقه، فهذا غاية ما يكون من المدح. نسخه‌اى به خط سيد رضي، گرد آورنده نهج البلاغه ديده شده كه زير کلمه «فلان» عمر، نوشته شده است. اين مطلب را براى من فخار بن معد الموسوى شاعر نقل کرده است. از ابوجعفر نقيب در اين باره پرسيدم، گفت: مقصود عمر است. گفتم: آيا اميرمؤمنان كه خداوند از او راضى باد، عمر را چنين مى‌ستايد. گفت: بلي. هنگامى كه اميرمؤمنان اعتراف كند كه عمر سنّت پيامبر را به پاداشت، و با دامن پاك، و عيبى اندك، درگذشت،وظائف خود نسبت به پروردگارش را انجام داد و تقواى الهى را رعايت كرد، اين بالاترين درجه مدح و ستايش است. ابن أبي‌الحديد با زيرکى تمام، در آغاز كلام خود چنين وانمود مى‌كند که هر خواننده‌اى در لحظه اول يقين مى‌کند که خود او در نسخه‌اى به قلم سيد رضى ديده‌ كه او نام عمر را در كنار كلمه «فلان» نوشته است. و اگر کسى جمله دوم را نخواند گمان مى‌کند که عبارت چنين است «وَجَدتُ» يعنى خودم ديدم؛ اما هنگامى كه خوب دقت شود مى‌گويد «وُجِدَت» چنين نسخه‌اى ديده شده است. الف: توضيح زير کلمه «فلان» از سيد رضي نيست: ابن أبي‌الحديد نوشته است: در نسخه‌اى بخط سيد رضي، زير کلمه «فلان»، عمر نوشته شده بود؛ اين ادعا ثابت نيست؛ زيرا اگر نظر سيد رضى بود بايد در داخل سطر به عنوان توضيح نظر امام مى‌نوشت نه آن كه زير سطر بنويسد. اگر کسى با نسخه هاى خطى آشنايى داشته باشد مى‌داند كه معمولا چنين اضافاتى از جانب کسانى صورت مى‌گيرد که نسخه‌اى در اختيارشان بوده است و در باره نسخه نهج البلاغه، كسى كه نسخه در اختيارش بوده تصور كرده است كه مقصود از «فلان» عمر بن خطاب است و لذا ذيل آن نوشته است عمر؛ پس انتساب چنين مطلبى به مؤلف، نيازمند دليل قطعى است. ب: علت گفتن اين سخن مشخص نيست: بر فرض كه اگر مقصود از کلمه «فلان» عمر باشد، بازهم نمى توان ثابت کرد که علت گفتن اين سخنان مدح است؛ زيرا شايد از روى تقيه يا کنايه به شخص ديگرى مانند عثمان باشد، که بررسى آن خواهد آمد. ج: اين سخن امام با سخنان ديگر در باره خلفا منافات دارد: اين سخن با آن چه كه در كتاب‌هاى شيعه و سنى از حضرت امير (ع) نسبت به خليفه دوم نقل شده است منافات دارد كه به چند مورد اشاره مى‌كنيم: امير المؤمنين (ع)، خليفه دوم را دروغگو، خيانتكار، ستمگر، فاجر و... مى‌داند: مسلم نيشابورى در صحيح خود،‌ نظر حقيقى اميرمؤمنان عليه السلام را در باره خليفه اول و دوم بيان كرده است. ثُمَّ تُوُفِّىَ أَبُو بَكْرٍ وَأَنَا وَلِىُّ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- وَوَلِىُّ أَبِى بَكْرٍ فَرَأَيْتُمَانِى كَاذِبًا آثِمًا غَادِرًا خَائِنًا. پس از مرگ ابوبكر،‌ من جانشين پيامبر و ابوبكر شدم، شما دو نفر مرا خائن، دروغگو حليه گر و گناهكار خوانديد. النيسابوري، مسلم بن الحجاج أبو الحسين القشيري (متوفاي261هـ)، صحيح مسلم، ج 3، ص 1378، ح 1757، كِتَاب الْجِهَادِ وَالسِّيَرِ، بَاب حُكْمِ الْفَيْءِ، تحقيق: محمد فؤاد عبد الباقي، ناشر: دار إحياء التراث العربي - بيروت. عبد الرزاق صنعانى نيز با سند صحيح از خليفه دوم نقل كرده است كه به عباس و امير مؤمنان عليه السلام گفت كه شما مرا ستمگر و فاجر مى‌دانيد: ثم وليتها بعد أبي بكر سنتين من إمارتي فعملت فيها بما عمل رسول الله (ص) وأبو بكر وأنتما تزعمان أني فيها ظالم فاجر.... من پس از ابوبكر دو سال حكومت كردم و روش رسول و ابوبكر را ادامه دادم؛ اما شما دو نفر مرا ستمگر و فاجر مى‌دانستيد. إبن أبي شيبة الكوفي، أبو بكر عبد الله بن محمد (متوفاي235 هـ)، الكتاب المصنف في الأحاديث والآثار، ج 5، ص 469، ح9772، تحقيق: كمال يوسف الحوت، ناشر: مكتبة الرشد - الرياض، الطبعة: الأولى، 1409هـ. اين اعتقاد واقعى اميرمؤمنان عليه السلام نسبت به خليفه اول و دوم است كه اشكالى در سند و دلالت آن وجود ندارد. امير المؤمنين عليه السلام، دوست نداشت چهره عمر را ببيند: بخارى و مسلم نقل كرده‌اند كه علي (عليه السلام) پس از شهادت حضرت زهرا (عليها السلام) كسى را نزد ابوبكر فرستاد و او را به حضور طلبيد و سفارش نمود كه عمر را همراه خودش نياورد؛ چون آن حضرت دوست نداشت چهره خليفه دوم را ببيند: «فَأَرْسَلَ إِلَى أَبِي بَكْر أَنِ ائْتِنَا، وَلاَ يَأْتِنَا أَحَدٌ مَعَكَ، كَرَاهِيَةً لِمَحْضَرِ عُمَرَ». البخاري الجعفي، محمد بن إسماعيل أبو عبدالله (متوفاي256هـ)، صحيح البخاري، ج 4، ص 1549، ح3998، كِتَاب الْمَغَازِي، بَاب غَزْوَةِ خَيْبَرَ، تحقيق د. مصطفى ديب البغا، ناشر: دار ابن كثير، اليمامة - بيروت، الطبعة: الثالثة، 1407 - 1987؛ النيسابوري، مسلم بن الحجاج أبو الحسين القشيري (متوفاي261هـ)، صحيح مسلم، ج 3، ص 1380، ح1759، كِتَاب الْجِهَادِ وَالسِّيَرِ، بَاب حُكْمِ الْفَيْءِ، تحقيق: محمد فؤاد عبد الباقي، ناشر: دار إحياء التراث العربي - بيروت. امير المؤمنين (ع) خليفه دوم را خشن، داراي اشتباهات فراوان و... مى‌داند: در خطبه شقشقيه نسبت به خليفه دوم مى‌فرمايد: فَصَيَّرَهَا فِي حَوْزَةٍ خَشْنَاءَ يَغْلُظُ كَلْمُهَا وَ يَخْشُنُ مَسُّهَا وَ يَكْثُرُ الْعِثَارُ فِيهَا وَ الِاعْتِذَارُ مِنْهَا. فَصَاحِبُهَا كَرَاكِبِ الصَّعْبَةِ إِنْ أَشْنَقَ لَهَا خَرَمَ وَ إِنْ أَسْلَسَ لَهَا تَقَحَّمَ. فَمُنِيَ النَّاسُ لَعَمْرُ اللَّهِ بِخَبْطٍ وَ شِمَاسٍ وَ تَلَوُّنٍ وَ اعْتِرَاضٍ. سرانجام اوّلى حكومت را به راهى در آورد، و به دست كسى (عمر) سپرد كه مجموعه‏اى از خشونت، سختگيرى، اشتباه و پوزش طلبى بود. مانند زمامدارى كه بر شترى سركش سوار است، اگر عنان محكم كشد، پرده‏هاى بينى حيوان پاره مى‏شود، و اگر آزادش گذارد، در پرتگاه سقوط مى‏كند. سوگند به خدا مردم در حكومت دومى، در ناراحتى و رنج مهمّى گرفتار آمده بودند، و دچار دو رويى‏ها و اعتراض‏ها شدند. امير المؤمنين عليه السلام، سيره شيخين را مشروع نمى‌دانست: اگر اميرمؤمنان عليه السلام اعتقاد داشت كه خليفه دوم سنت را إقامه كرده است؛ چرا در شوراى شش نفره كه عبد الرحمن بن عوف، عمل به سيره شيخين را شرط خلافت تعيين كرده بود، از پذيرش اين شرط سرباز زد و دوازده سال تمام فقط به خاطر اين كه عمل و سيره آنان را نپذيرفت، از امور سياسى و اجرائى بر كنار ماند؟. يعقوبى مى‌نويسد: وخلا بعلي بن أبي طالب، فقال: لنا الله عليك، إن وليت هذا الامر، أن تسير فينا بكتاب الله وسنة نبيه وسيرة أبي بكر وعمر. فقال: أسير فيكم بكتاب الله وسنة نبيه ما استطعت. فخلا بعثمان فقال له: لنا الله عليك، إن وليت هذا الامر، أن تسير فينا بكتاب الله وسنة نبيه وسيرة أبي بكر وعمر. فقال: لكم أن أسير فيكم بكتاب الله وسنة نبيه وسيرة أبي بكر وعمر، ثم خلا بعلي فقال له مثل مقالته الأولى، فأجابه مثل الجواب الأول، ثم خلا بعثمان فقال له مثل المقالة الأولى، فأجابه مثل ما كان أجابه، ثم خلا بعلي فقال له مثل المقالة الأولى، فقال: إن كتاب الله وسنة نبيه لا يحتاج معهما إلى إجيرى أحد. أنت مجتهد أن تزوي هذا الامر عني. فخلا بعثمان فأعاد عليه القول، فأجابه بذلك الجواب، وصفق على يده. عبد الرحمن بن عوف نزد علي بن ابوطالب عليه السلام آمد و گفت: ما با تو بيعت مى‌كنيم بشرطى كه به كتاب خدا، سنت پيامبر و روش ابوبكر و عمر رفتار كني. امام فرمود: من فقط بر طبق كتاب خدا و سنت پيامبر؛ تا اندازه‌اى كه توان دارم رفتار خواهم كرد. عبد الرحمن بن عوف نزد عثمان رفت و گفت: ما با تو بيعت مى‌كنيم بشرطى كه به كتاب خدا، سنت پيامبر و روش ابوبكر و عمر رفتار كني. عثمان در پاسخ گفت: بر طبق كتاب خدا، سنت رسول و روش ابوبكر و عمر با شما رفتار خواهم كرد. عبد الرحمن دو باره نزد امام رفت و همان پاسخ اول را شنيد، دو باره نزد عثمان رفت و بازهم همان سخنى را گفت كه بار اول گفته بود. براى بار سوم نزد علي عليه السلام رفت و همان پيشنهاد را داد، امام عليه السلام فرمود: چون كتاب خدا و سنت پيامبر در ميان ما هست، هيچ نيازى به عادت و روش ديگرى نداريم،‌ تو تلاش مى‌‌كنى كه خلافت را از من دور كني. براى بار سوم نزد عثمان رفت و همان پيشنهاد اول را داد و عثمان هم همان پاسخ اول را داد. عبد الرحمن دست عثمان را فشرد و اورا به خلافت بر گزيد. اليعقوبي، أحمد بن أبي يعقوب بن جعفر بن وهب بن واضح (متوفاي292هـ)، تاريخ اليعقوبي، ج 2، ص 162، ناشر: دار صادر – بيروت. احمد بن حنبل نيز در مسندش قضيه را از زبان عبد الرحمن بن عوف اين گونه روايت مى‌كند: عن أبي وائل قال قلت لعبد الرحمن بن عوف كيف بايعتم عثمان وتركتم عليا رضي الله عنه قال ما ذنبي قد بدأت بعلي فقلت أبايعك على كتاب الله وسنة رسوله وسيرة أبي بكر وعمر رضي الله عنهما قال فقال فيما استطعت قال ثم عرضتها على عثمان رضي الله عنه فقبلها. أبو وائل مى‌گويد: به عبد الرحمن بن عوف گفتم: چطور شد كه با عثمان بيعت و علي را رها كرديد؟ گفت: من گناهى ندارم، من به علي (عليه السلام) گفتم كه با تو بيعت مى‌كنم بشرطى كه به كتاب خدا، سنت رسول و روش ابوبكر و عمر رفتار كني، علي (عليه السلام) فرمود: بر آن چه در توانم باشد، بيعت مى‌كنم. به عثمان پشنهاد دادم،‌ او قبول كرد. الشيباني، أحمد بن حنبل أبو عبدالله (متوفاي241هـ)، مسند الإمام أحمد بن حنبل، ج 1، ص 75 ، ناشر: مؤسسة قرطبة – مصر؛ الهيثمي، علي بن أبي بكر (متوفاي807 هـ)، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، ج 5، ص 185، ناشر: دار الريان للتراث /‏ دار الكتاب العربي - القاهرة، بيروت – 1407هـ. الجزري، عز الدين بن الأثير أبي الحسن علي بن محمد (متوفاي630هـ)، أسد الغابة في معرفة الصحابة، ج 4، ص 32، تحقيق عادل أحمد الرفاعي، ناشر: دار إحياء التراث العربي - بيروت / لبنان، الطبعة: الأولى، 1417 هـ - 1996 م معناى سخن امام عليه السلام اين است كه كتاب خدا و سنت رسول نقصى ندارند تا نياز باشد كه عادت و سيره ديگران را به آن ضميمه كنيم؛ يعنى من سيره و روش آن‌ها را مشروع نمى‌دانم و محال است چيزى را كه جزء اسلام نبوده و در اسلام مشروعيت ندارد، وارد اسلام كنم. و باز حتى در زمان حكومت ظاهرى خودش، هنگامى كه ربيعة بن ابوشداد خثعمى گفت: درصورتى بيعت خواهم كرد كه بر طبق سنت ابوبكر و عمر رفتار كني، حضرت نپذيرفت و فرمود: ويلك لو أن أبا بكر وعمر عملا بغير كتاب الله وسنة رسول الله صلى الله عليه وسلم لم يكونا على شئ من الحق فبايعه.... واى بر تو! اگر ابوبكر و عمر بر خلاف كتاب خدا و سنت پيامبر (ص) عمل كرده باشند، چه ارزشى مى‌تواند داشته باشد؟. الطبري، أبي جعفر محمد بن جرير (متوفاي310هـ)، تاريخ الطبري، ج 3، ص 116، ناشر: دار الكتب العلمية – بيروت؛ الشيباني، أبو الحسن علي بن أبي الكرم محمد بن محمد بن عبد الكريم (متوفاي630هـ)، الكامل في التاريخ، ج 3، ص 215، تحقيق عبد الله القاضي، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت، الطبعة الثانية، 1415هـ. نمونه‌هاى بسيارى از اين دست در باره خليفه دوم در كتاب‌هاى شيعه و سنى يافت مى‌شود كه به همين اندازه بسنده مى‌كنيم. حال با توجه به آن چه گذشت، از وجدان‌هاى بيدار و حقيقت طلب مى‌پرسيم: چگونه مى‌توان باورد داشت كه مقصود از كلمه «فلان» خليفه دوم باشد؛ با اين كه اميرمؤمنان عليه السلام عمل به سيره او را مشروع نمى‌دانست و حتى دوست نداشت چهره عمر را ببيند؟ چگونه مى‌توان ستايش‌هايى همچون « قوم الأود، داوى العمد، أقام السنة، خلفه الفتنة، نقى الثوب، قليل العيب و... » با جملاتى ديگر همانند: «دروغگو، حيله‌گر، خيانت‌كار ، گناهكار، ستمگر، فاجر، خشن و...» در كنار هم قرار داد و آن‌ها را از يك نفر دانست؟ آيا امكان دارد كه شخصى همانند امير مؤمنان عليه السلام، اين چنين متناقض سخن بگويد؟ آيا سخن امام کنايه از عثمان و مذمّت او است؟ ابن أبي‌الحديد در نقل کلام نقيب ابوجعفر يحيى بن ابى زيد مى‌گويد: واما الجارودية من الزيدية فيقولون: انه كلام قاله في أمر عثمان أخرجه مخرج الذم له، والتنقص لأعماله، كما يمدح الآن الأمير الميت في أيام الأمير الحي بعده، فيكون ذلك تعريضا به. «جاروديه» كه گروهى از «زيديه» هستند معتقدند كه امام (ع) اين سخن را در باره «عثمان» گفته، و آن را به عنوان بد گويى از عثمان و پايين آوردن مقام کارهاى وى بيان كرده است؛ همانطور که امروز اميرى را که از دنيا رفته است در زمان امير زنده پس از او، مدح مى‌کنيم؛ پس اين کنايه به اوست. إبن أبي الحديد المدائني المعتزلي، أبو حامد عز الدين بن هبة الله بن محمد بن محمد (متوفاي655 هـ)، شرح نهج البلاغة، ج 12، ص 3، تحقيق محمد عبد الكريم النمري، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت / لبنان، الطبعة: الأولى، 1418هـ - 1998م. بررسي اين ديدگاه: كنايه‌هايى از اين قبيل در محاورات روزمره مردم كاربرد بسيار داشته و دارد، به عنوان مثال در زمان ما برخى از مردم در عراق مى‌گويند: خدا صدام را بيامرزد؛ و با اين تعبير در حقيقت به امريکايي‌ها طعنه مى‌زنند. اين احتمال گرچه طرفدارانى دارد؛ ولى چون دليل محكمى بر اثبات آن وجود ندارد، پس نمى‌توان آن را با قاطعيت پذيرفت. از طرفى اين توجيه با آن چه در باره ديدگاه امير مؤمنان عليه السلام نسبت به خليفه دوم بيان كرديم منافات دارد؛ زيرا امكان ندارد كه اميرمؤمنان عليه السلام، خليفه دوم را (حتى براى مذمت خليفه سوم) اين چنين ستايش كرده باشد. آيا مقصود اصحاب و ياران امام است؟ برخى از شارحان نهج البلاغه و انديشه‌وران شيعه و سنى تصريح كرده‌اند كه مقصود از كلمه «فلان» يكى از اصحاب آن حضرت است. صبحى صالح از دانشمندان معاصر و بنام اهل سنت، در عنوان اين خطبه مى‌گويد: من کلامه عليه السلام: ما يريد به بعض أصحابه. از سخنان علي عليه السلام که در آن يکى از اصحابش را مدح کرده است. نهج البلاغه، صبحي صالح، خطبه 228، ص 350. قطب الدين راوندى از عالمان شيعه نيز اعتقاد دارد كه مقصود از «فلان» برخى از اصحاب آن حضرت است: وروي «بلاء فلان» أي صنيعه وفعله الحسن، مدح بعض أصحابه بحسن السيرة وأنه مات قبل الفتنة التي وقعت بعد رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله من الاختيار و الايثار. بلاء فلان» يعنى كارهايى كه او انجام داده، نيكو است. امير مؤمنان عليه السلام با اين جمله بعضى از اصحابش را كه سيره نيكو داشتند، تمجيد كرده است و اين شخص پيش از فتنه‌اى كه پس از رسول خدا اتفاق افتاد،‌ از دنيا رفته است. الراوندي، قطب الدين سعيد بن هبة الله (متوفاي573هـ)، منهاج‏البراعة في شرح نهج البلاغة، ج 2، ص 402، مصحح: سيد عبد اللطيف كوهكمري، ناشر: كتابخانه آيت الله مرعشي ـ قم، 1364هـ ش. قطب راوندى نهج البلاغه را از شيخ «عبد الرحيم بغدادى» معروف به «ابن الاخوة» و او آن را از دختر سيد مرتضى و او از عمويش «شريف رضى» نقل كرده است؛ از اين رو مى‏توان‏ گفت كه قطب راوندى به مفاهيم نهج البلاغه آشناتر از ديگران است. شارح نهج البلاغه ميرزا حبيب الله خويى پس از نقل كلام راوندى مى‌نويسد: و عليه فلا يبعد أن يكون مراده عليه السّلام هو مالك بن الحرث الأشتر، فلقد بالغ في مدحه و ثنائه في غير واحد من كلماته. مثل ما كتبه إلى أهل مصر حين ولى عليهم مالك حسبما يأتي ذكره في باب الكتب تفصيلا إنشاء اللّه. و مثل قوله عليه السّلام فيه لما بلغ إليه خبر موته: مالك و ما مالك لو كان من جبل لكان فندا، و لو كان من حجر لكان صلدا، عقمت النساء أن يأتين بمثل مالك. بل صرّح في بعض كلماته بأنّه كان له كما كان هو لرسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و من هذا شأنه فالبتّة يكون أهل لأن يتّصف بالأوصاف الاتية بل بما فوقها. بعيد نيست كه منظور حضرت، مالك اشتر باشد؛ چون در ستايش و تمجيد از او بسيار سخن گفته است؛ مانند آن چه كه در هنگام انتصابش به ولايت مصر در نامه‌اى به مردم آن جا نوشت كه در جاى خودش، به صورت مفصل خواهد آمد. ويا مانند سخن آن حضرت در هنگام شنيدن مرگ مالك كه فرمود: مالك چه مالكى به خدا اگر كوه بود، كوهى كه در سرفرازى يگانه بود، و اگر سنگ بود، سنگى سخت و محكم بود، زنان از آوردن چنين فرزندى عاجزند. و در برخى از سخنانش تصريح كرده است كه او براى من همانند من براى رسول خدا بود؛ پس حتماً سزاوار است كه او را با صفاتى كه مى‌آيد و حتى برتر از آن ستايش نمايد. هاشمي خوئي، ميرزا حبيب الله، منهاج ‏البراعة في شرح نهج‏البلاغة،ج14، ص375، مصحح: سيد ابراهيم ميانجي، ناشر: مكتبة الإسلامية ـ تهران، 1358هـ ش. از ميان ديدگاه‌هاى موجود، اين ديدگاه با منطق و واقعيت‌هاى تاريخى سازگارتر است؛ زيرا نظر اميرمؤمنان عليه السلام در باره خليفه دوم آن بود كه گذشت؛ از اين رو نمى‌تواند مقصود خليفه دوم باشد. از طرف ديگر امكان دارد كه يكى از اصحاب آن حضرت؛ همچون مالك اشتر نخعى رضوان الله تعالى عليه باشد. سخن صريح صبحى صالح كه از علما و دانشمندان اهل سنت است، اين ديدگاه را تقويت مى‌كند. آيا اين سخنان مى‌تواند از باب تقيه باشد؟ ابن أبي‌الحديد در ذيل خطبه مى‌نويسد: اما الامامية فيقولون: إن ذلك من التقية واستصلاح أصحابه... شيعيان مى‌گويند: علي عليه السلام اين سخنان را از روى تقيه و خير خواهى يارانش گفته است. إبن أبي الحديد المدائني المعتزلي، أبو حامد عز الدين بن هبة الله بن محمد بن محمد (متوفاي655 هـ)، شرح نهج البلاغة، ج 12، ص 3، تحقيق محمد عبد الكريم النمري، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت / لبنان، الطبعة: الأولى، 1418هـ - 1998م. بررسي اين ديدگاه: اين احتمال كه ممكن است امير مؤمنان عليه السلام از روى تقيه، اين جملات را فرموده باشند، نيز طرفدارانى دارد و با ديگر جملات آن حضرت در نهج البلاغه نيز سازگار است. در خطبه 73 نهج البلاغه مى‌فرمايد‌: لَقَدْ عَلِمْتُمْ أَنِّي أَحَقُّ بِهَا مِنْ غَيْرِي. وَ وَ اللَّهِ لَأُسَلِّمَنَّ مَا سَلِمَتْ أُمُورُ الْمُسْلِمِينَ. وَ لَمْ يَكُنْ فِيهَا جَوْرٌ إِلَّا عَلَيَّ خَاصَّةً. الْتِمَاساً لِأَجْرِ ذَلِكَ وَ فَضْلِهِ. وَ زُهْداً فِيمَا تَنَافَسْتُمُوهُ مِنْ زُخْرُفِهِ وَ زِبْرِجِهِ. همانا مى‏دانيد كه سزاوارتر از ديگران به خلافت من هستم. سوگند به خدا به آنچه انجام داده‏ايد گردن مى‏نهم، تا هنگامى كه اوضاع مسلمين رو براه باشد، و از هم نپاشد، و جز من به ديگرى ستم نشود، و پاداش اين گذشت و سكوت و فضيلت را از خدا انتظار دارم، و از آن همه زر و زيورى كه در پى آن حركت مى‏كنيد، پرهيز مى‏كنم.» ميرزا حبيب الله خوئى پس از نقل كلام ابن أبي‌الحديد مى‌نويسد: و الحاصل أنّه على كون المكنّى عنه عمر لا بدّ من تأويل كلامه و جعله من باب الايهام و التّورية على ما جرت عليها عادة أهل البيت عليهم السّلام في أغلب المقامات فانّهم.... نتيجه آن كه: اگر مقصود از «فلان» عمر باشد، بايد كلام آن حضرت را تأويل ببريم و آن را از باب توريه و اشاره بدانيم؛ چنانچه سيره و عادت اهل بيت عليهم السلام آن است كه در بسيارى از موارد به همين صورت است.... هاشمي خوئي، ميرزا حبيب الله، منهاج ‏البراعة في شرح نهج‏البلاغة،ج14، ص375، مصحح: سيد ابراهيم ميانجي، ناشر: مكتبة الإسلامية ـ تهران، 1358هـ ش. سپس شواهدى از كتاب‌ها و روايات شيعه را براى آن ذكر مى‌كنند كه علاقه‌مندان مى‌توانند مراجعه فرمايند. بنابراين، حتى اگر فرض كنيم كه مقصود از «فلان» خليفه دوم باشد، مى‌گوييم از باب تقيه بوده است؛ همانگونه كه رسول خدا از قوم عائشه تقيه مى‌كرد. محمد بن اسماعيل بخارى در صحيحش مى‌نويسد: عَنْ عَائِشَةَ رضى الله عنهم زَوْجِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ لَهَا أَلَمْ تَرَىْ أَنَّ قَوْمَكِ لَمَّا بَنَوُا الْكَعْبَةَ اقْتَصَرُوا عَنْ قَوَاعِدِ إِبْرَاهِيمَ. فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَلاَ تَرُدُّهَا عَلَى قَوَاعِدِ إِبْرَاهِيمَ. قَالَ: « لَوْلاَ حِدْثَانُ قَوْمِكِ بِالْكُفْرِ لَفَعَلْتُ». از عائشه همسر رسول خدا (ص) روايت شده است که آن حضرت فرمود: آيا نمى‌داني که قوم تو وقتي کعبه را ساختند آن را از پايه‌هائي كه حضرت ابراهيم قرار داده بود کوچک تر گرفته‌اند؟ گفتم: چرا آن را به حالت اول باز نمى‌گردانيد؟ فرمود: اگر قوم تو تازه مسلمان نبودند (ايمانشان قوي بود) چنين مي‌کردم. » البخاري الجعفي، محمد بن إسماعيل أبو عبدالله (متوفاي256هـ)، صحيح البخاري، ج 2، ص 573 ح 1506 و ج 3، ص 1232، ح 3188 و ج 4، ص1630، ح4214، ( ج 2 ص 156 و ج 4، ص 118 طبق برنامه مكتبه اهل البيت عليهم السلام) تحقيق د. مصطفى ديب البغا، ناشر: دار ابن كثير، اليمامة - بيروت، الطبعة: الثالثة، 1407 - 1987. و ابن عباس، ابوهريره و... از خليفه دوم تقيه مى‌كردند. آيا گوينده سخن، دختر ابو حَنْتَمَه است: از برخى روايات اهل سنت استفاده مى‌شود كه گوينده اين سخن خانمى به نام «إبنة ابوحنتمة» است. حدثني عمر قال حدثنا علي قال حدثنا ابن دأب وسعيد بن خالد عن صالح بن كيسان عن المغيرة بن شعبة قال لما مات عمر رضي الله عنه بكته ابنة أبي حَنْتَمَة فقالت واعمراه، أقام الأود وأبرأ العمد أمات الفتن وأحيا السنن خرج نقي الثوب بريئا من العيب. قال: وقال المغيرة بن شعبة: لما دفن عمر أتيت علياً وأنا أحب أن أسمع منه في عمر شيئا فخرج ينفض رأسه ولحيته وقد اغتسل وهو ملتحف بثوب لا يشكّ أنّ الأمر يصير إليه، فقال: يرحم الله ابن الخطاب لقد صدقت ابنة أبي حنتمة لقد ذهب بخيرها ونجا من شرها، أما والله ما قالت ولكن قوّلت. از مغيره نقل شده است که چون عمر از دنيا رفت دختر ابوحنتمه (شايد عمه عمر) بر او گريست و گفت: واى عمر! كه كجي‌ها را راست كرد و بيماري‌ها را مداوا نمود، فتنه را ميراند و سنت را زنده کرد؛ با جامه‌اى پاك و كم عيب از اين جهان رخت بر بست. مغيره گفت هنگامى كه عمر دفن شد نزد علي آمدم و دوست داشتم که از وى کلامى در باره عمر بشنوم؛ پس در حاليکه سر و ريش خود را تکان مى‌داد بيرون آمده و تازه غسل کرده بود و خود را با پارچه‌اى پوشانده بود و شک نداشت که کار (خلافت) به او مى‌رسد؛ آن گاه گفت: خداوند فرزند خطاب را رحمت کند؛ دختر ابوحنتمه راست گفت؛ او خوبى هاى آن (خلافت) را برد و از بدى هايش نجات يافت؛ قسم به خدا که او نگفت؛ بلکه (اين حرفهاى کسى ديگر است) که او به خودش نسبت داده است. الطبري، أبي جعفر محمد بن جرير (متوفاي310)، تاريخ الطبري، ج 2، ص 575، ناشر: دار الكتب العلمية – بيروت؛ الجزري، عز الدين بن الأثير أبي الحسن علي بن محمد (متوفاي630هـ) الكامل في التاريخ، ج 2، ص 456، تحقيق عبد الله القاضي، ناشر: دار الكتب العلمية - بيروت، الطبعة الثانية، 1415هـ. بررسي اين نظر: اين نظر نيز نمى‏تواند قابل قبول باشد؛ زيرا مشكل است كه گفته شود مرحوم شريف رضى اين سخن را بدون توجه به امام نسبت داده است؛ در حالى كه او مقيد بوده است تا در نهج البلاغه سخنانى را كه امام (عليه السلام) فرموده جمع آورى كند. نه سخنان ديگران و يا کلماتى که حضرت آن را از ديگران شنيده و نقل کرده‌اند. و مى‌دانيم که سيد رضى در اين کتاب تنها نظر او جمع آورى کلمات بليغ حضرت بوده است. لذا اين مطلب با علت جمع آورى کتاب منافات دارد. وانگهى سيد رضى در اين زمينه آنقدر مقيد است که اگر امير مؤمنان به شعر يا ضرب المثلى از يکى از مشاهير عرب تمسک جسته است – با اينکه خود اين تمسک جستن ِ بجاى حضرت، خود نشان‌دهنده قدرت ادبى ايشان است - نقل قول را به طور کامل مشخص كرده است، و اگر احيانا يكى از خطبه‏ها و يا يكى از كلمات امام (ع) به شخص ديگرى نسبت داده شده باشد، يادآورى كرده است، مثلا در خطبه 32 با صراحت يادآور مى‏شود كه اين خطبه را به معاويه نسبت داده‏اند؛ ولى صحيح نيست. از اين رو اگر خطبه مورد بحث از شخص ديگرى بود بايد يادآور مى‏شد. علامه شوشترى در اين باره مى‌گويد: و أمّا ما نقله عن (الطبري) فمع أنّ رواية المخالف لنفسه غير مقبولة، لا يفهم منه سوى أنّه عليه السّلام صدق من قول ابنة أبي خيثمة (حنتمة) جملة (ذهب بخيرها و نجا من شرّها)، حتى إنّه عليه السّلام قال: ما قالته و لكن قوّلته. يعني ما قالته من نفسها، و لكن حملت على قوله، و ليس تحته شي‏ء، لأن معناه أنّ في الخلافة و السلطنة خيرا و شرّا، و لكنّ عمر ذهب بخيرها و نجا من شرّها بحبسه مثل طلحة و الزبير عن الخروج عن المدينة، حتّى إلى الجهاد لئلّا يخرجا عليه، و أحدث شورى موجبة لنقض الامور عليه عليه السّلام و ليس قوله عليه السّلام: (ذهب بخيرها و نجا من شرّها)إلّا نظير قوله عليه السّلام فيه و في صاحبه في الشقشقية: لشدّ ما تشطّرا ضرعيها. اما آن چه طبرى نقل كرده است، افزون بر اين كه براى ما غير قابل قبول است‌ چون از فردى غير شيعى نقل شده است كه افزون بر آن، چيزى جز تصديق يك جمله از سخن دختر حنتمه از آن استفاده نمى‌شود؛ و آن اين جمله است: ( او خوبى هاى خلافت را برد و از بدى هايش نجات يافت »؛ تا جايى كه آن حضرت فرمود: دختر خيثمة (حنتمه) اين سخن را نگفت؛ بلكه بر زبانش جارى كردند؛ و معناى اين جمله چنين است كه سلطنت خير و شرّ دارد و عمر خيرش را برد و شرّش را گذاشت، كه مقصود ممانعت از بيرون رفتن طلحه و زبير از شهر مدينه بود تا آنكه شورائى تشكيل شد كه نتيجه آن به ضرر امام عليه السلام بود، و در حقيقت اين جمله: (ذهب بخيرها و نجا من شرّها) نظير فرمايش آن حضرت در خطبه شقشقيه در باره عمر و رفيق او ابوبكراست كه سراسر ذمّ و گلايه است. و أمّا باقي العنوان فإمّا افتراء تعمّدا - و الافتراء عليه عليه السّلام كالنبيّ عليه السّلام كثير فالخصم يضع لنفسه على حسب هواه - و إمّا توهما من قوله عليه السّلام: لقد صدقت ابنة أبي خيثمة (حنتمة)، أنّه راجع إلى جميع ما قالته، مع أنّه عليه السّلام قيّده في قولها: ذهب بخيرها و نجا من شرّها. مع أنّ ما في (الطبري) تحريف، فعن ابن عساكر قال عليه السّلام: (أصدقت) لا (لقد صدقت). و اما عناوين ديگر در اين خطبه يا افتراء است و تهمت عمدى و يا وهم است و خطا و بر داشت نادرست چون اولا: فرمايش علي عليه السلام كه فرمود: (لقد صدقت ابنة ابوخيثمة، أو حنتمة) اشاره به همه سخنان او است نه دو جمله از آن. ثانيا: طبرى آن را تحريف كرده است زيرا از ابن عساكر آورده است كه امام فرمود: أصدقت، و اين تعبير با عبارت: لقد صدقت، فرق دارد. و ممّا ذكرنا يظهر لك ما في قول ابن أبي الحديد، على أنّ الطبري صرّح أو كاد أن يصرّح بأنّ المراد بهذا الكلام عمر، فإنّ الطبري إنّما روى وصف بنت أبي خيثمة (حنتمة) بما روى، و أنّ المغيرة كان يعلم أنّ عليّا عليه السّلام يكتم ما في قلبه على عمر كصاحبه، فأراد المغيرة أن يستخرج ما في قلبه ذاك الوقت فأجابه عليه السّلام‏ بحكمته بذم و شكوى في صورة الثناء. از اين توضيحات، برداشت ابن ابى الحديد از سخن طبرى و اين نسبت كه مقصود شخص عمر است روشن مى‌شود؛ زيرا طبرى از زبان دختر خيثمه (حنتمه) فقط وصف را نقل كرده است نه بيشتر از آن، و ازسويى چون مغيره مى‌دانست كه علي عليه السلام ناراحتيهايى از عمر و دوستش ابوبكر در دل دارد و دوست داشت كه علي آن را آشكار نمايد لذا آن حضرت مذمت و گلايه ها را در قالب مدح و ستايش بيان فرموده است. شوشتري، محمد تقي (معاصر) بهج‏الصباغة في شرح نهج‏ البلاغة، ج 9، ص 483، ناشر: مؤسسه انتشارات امير كبير ـ تهران، 1376هـ ش. استفهام انكاري در سخن علي عليه السلام شهيد مطهرى پس از نقل كلام طبرى مى‌نويسد: ولي برخي از متتبعين عصر حاضر از مدارك ديگر غير از طبري داستان را به‏ شكل ديگر نقل كرده‏اند و آن اينكه علي پس از آنكه بيرون آمد و چشمش به‏ مغيره افتاد به صورت سؤال و پرسش فرمود: آيا دختر ابي خيثمه آن ستايش‌ها را كه از عمر مي‏كرد راست مي‏گفت؟ عليهذا جمله‏هاي بالا نه سخن علي ( ع ) است و نه تأييدي از ايشان است‏ نسبت به گوينده و زني است بنام خيثمه و سيد رضي ( ره ) كه اين جمله‏ها را ضمن كلمات نهج البلاغه آورده است دچار اشتباه شده است. مطهري، مرتضي، سيري در نهج البلاغه، ص 164، ناشر: انتشارات صدرا ـ قم. نتيجه گيري: اين ديدگاه كه مقصود از «فلان» خليفه دوم باشد، هرگز نمى‌توان آن را پذيرفت؛ زيرا اولاً: هيچ دليلى براى آن وجود ندارد و سخن ابن أبي‌الحديد و محمد عبده براى شيعيان اعتبار ندارد؛ ثانياً: با واقعيت‌هاى تاريخى و ديگر سخنان قطعى امير مؤمنان عليه السلام كه در كتاب‌هاى شيعه و سنى وارد شده، در تضاد است. تنها نظرى که مى‌تواند مورد تأييد شيعه قرار گيرد، نظر مرحوم قطب راوندى است؛ زيرا کلام يک شيعه است و در کتاب خود ايشان نيز موجود است – يعنى مانند نظر اول نيست که منسوب به شيعه باشد؛ و فردى سنى آن را نقل کرده باشد. و همانطور که گفته شد، وى با نظرهاى سيد رضى بيش از ديگران آشنايى داشته است؛ به ويژه که برخى عالمان اهل سنت نيز اين نظر را پذيرفته‌اند. گروه پاسخ به شبهات مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر (عج)

81	نام و نام خانوادگي: ياسر - تاريخ: 30 آبان 91 - 11:19:28 من کاملا با نظر ابو لو لو موافقم وحدت بين شيعه و سني معني نداره !!! انقدر تو سر و سينمون ميزنيم بخاطر شهادت حضرت مادر اون وقت با دوستان قاتلينشون دوستي کنيم؟يأ يها الرسول لا يحزنك الذين يسارعون فى الكفر من الذين قالوا ءامنا بأ فواههم و لم تؤ من قلوبهم و من الذين هادوا سمعون للكذب سماعون لقوم ءاخرين لم يأ توك يحرفون الكلم من بعد مواضعه يقولون إ ن أ وتيتم هذا فخذوه و إ ن لم تؤ توه فاحذروا و من يرد الله فتنته فلن تملك له من الله شيا أ ولئك الذين لم يرد الله أ ن يطهر قلوبهم لهم فى الدنيا خزى و لهم فى الاخرة عذاب عظيم (41) سوره مائده چي ميگه ؟حديث حوض چي ميگه؟ ما نميگيم همه ي صحابه بد بودن چرا در باره عمار ياسر حرفي زده نميشه؟ چرا درباره سلمان فارسي حرفي به ميون نمياد؟ چرا از ابوذر بدگويي نميشه؟ کدوم عقل سالمي پي ادمهايي ميره که انقدر شک و شبهه پشت سرشون هست اقايون اهل سنت اگر بت صحاح سته ي خودشونو بشکنن متوجه حق و حقانيت ميشن ميگن امام زمان(عج) هنوز به دنيا نيومده !!! اونوقت تکليف حديث ثقلين چي ميشه؟ زبونم لال زبونم لال پيامبر(ص) دروغ گفتن؟ حيف که اونهايي رو که خودشونو به خواب زدند رو نميشه بيدار کرد!!!!!!!!
82	نام و نام خانوادگي: مجتبي خدادوست - تاريخ: 19 دي 91 - 15:03:37 سمه تعالي سلام اين سنيها که به قبول حرفهاي متناقض عادت کرده اند، انتظار دارند شيعيان اهل تفکر هم مثل اونها باشند!! جالبه که باز هم مثل سردمدارانشون دست به دامان اهل بيت براي مشروعيت خودشون شده اند همچنان که عمر طاغوت اصرار داشت بزور از امام علي فاروق و صديق عليه السلام براي ابوبکر کذاب بيعت بگيرد يا مرتضي علي، کرار غير فرار، صديق اکبر، فاروق اعظم، يعسوب دين، وصي بلا فصل من عندالله
83	نام و نام خانوادگي: منصور الماسي123456 - تاريخ: 28 اسفند 91 - 18:05:31 يكى از مهمترين شبهاتى كه وهابي‌ها با تحريك احساسات مردم، به منظور انكار قضيه هجوم عمر بن خطاب و كتك زدن فاطمه زهرا سلام الله عليها مطرح مى‌كنند، اين است كه چرا اميرمؤمنان عليه السلام از همسرش دفاع نكرد؟ مگر نه اين كه او اسد الله الغالب و شجاع‌ترين فرد زمان خود بود و ... در اينجا فعلا به يک سند کفايت ميکنم که نشان دهنده واکنش سخت حضرت علي بوده. يکي از منابع طراز اول تاريخي که از نظر زمان تاليف، نزديک‌ترين اثر تاريخي نسبت به صدر اسلام، به شمار مي رود کتاب سليمان بن قيس(متوفي 80 هجري) است. وي در اين اثر ارزشمند تاريخي و روايي در اين باره مى‌نويسد: وَدَعَا عُمَرُ بِالنَّارِ فَأَضْرَمَهَا فِي الْبَابِ ثُمَّ دَفَعَهُ فَدَخَلَ فَاسْتَقْبَلَتْهُ فَاطِمَةُ عليها السلام وَصَاحَتْ يَا أَبَتَاهْ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَرَفَعَ عُمَرُ السَّيْفَ وَهُوَ فِي غِمْدِهِ فَوَجَأَ بِهِ جَنْبَهَا فَصَرَخَتْ يَا أَبَتَاهْ فَرَفَعَ السَّوْطَ فَضَرَبَ بِهِ ذِرَاعَهَا فَنَادَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَبِئْسَ مَا خَلَّفَكَ أَبُو بَكْرٍ وَعُمَرُ. فَوَثَبَ عَلِيٌّ (عليه السلام) فَأَخَذَ بِتَلابِيبِهِ ثُمَّ نَتَرَهُ فَصَرَعَهُ وَوَجَأَ أَنْفَهُ وَرَقَبَتَهُ وَهَمَّ بِقَتْلِهِ فَذَكَرَ قَوْلَ رَسُولِ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) وَمَا أَوْصَاهُ بِهِ فَقَالَ وَالَّذِي كَرَّمَ مُحَمَّداً بِالنُّبُوَّةِ يَا ابْنَ صُهَاكَ لَوْ لا كِتابٌ مِنَ اللَّهِ سَبَقَ وَعَهْدٌ عَهِدَهُ إِلَيَّ رَسُولُ اللَّهِ (صلي الله عليه وآله) لَعَلِمْتَ أَنَّكَ لا تَدْخُلُ بَيْتِي. عمر آتش طلبيد و آن را بر در خانه شعلهور ساخت و سپس در را فشار داد و باز كرد و داخل شد! حضرت زهرا عليها السّلام به طرف عمر آمد و فرياد زد: يا ابتاه، يا رسول اللَّه! عمر شمشير را در حالى كه در غلافش بود بلند كرد و بر پهلوى فاطمه زد. آن حضرت ناله كرد: يا ابتاه! عمر تازيانه را بلند كرد و بر بازوى حضرت زد. آن حضرت صدا زد: يا رسول اللَّه، ابوبكر و عمر با بازماندگانت چه بد رفتار مى‌كنند»! امام علي عليه السّلام ناگهان از جا برخاست و گريبان عمر را گرفت و او را به شدت كشيد و بر زمين زد و بر بينى و گردنش كوبيد و خواست او را بكشد؛ ولى به ياد سخن پيامبر صلى الله عليه وآله و وصيتى كه به او كرده بود افتاد، فرمود: اى پسر صُهاك! قسم به آنكه محمّد را به پيامبرى مبعوث نمود، اگر مقدرّات الهى و عهدى كه پيامبر با من بسته است، نبود، مىدانستى كه تو نمىتوانى به خانه من داخل شوى»
84	نام و نام خانوادگي: mehdi fadaei - تاريخ: 25 فروردين 92 - 03:41:27 salam, khoda kheiretun bede,,,kheili shobahat va porseshha vujud dare ke javabi mohkami nadarad,, ham dar mazhabe ahle sonat va ham dar tashayo ,,, va in dar barabare shobahati ke nesbat be zate aghdase hagh va kole afarineshe hasti matrah mishavad nachiz va kuchak ast. bayad ba shojaat va sedaghato ensaf bepazirim ke javabe kheili az masael motmaenan dar in alam mohaghagh nakhahad shod,,, azizan motasefane tarse az shekast va zaafe dar mazhab cheshme do tarafe dava ro kur karde va mane pazireshe barkhi haghayegh talkh mishavad,,,,albate ensaf va sedaghat nayab tarin gohare hasti mibashad,,,shobahate ziadi dar din va mazhab vujud darad ke ba dalil tarashi va tojihate baghegane nemitavan az zire an farar kard,,,shoma ra be khoda ghasam midaham,aya intor nist??????? kheili dust daram nazaretuno bedunam,,,dar zemn bar hasbe adate rayeje mardome ma, lotfan pish davari nakonid ,,,, khaste nabashid,,,
85	نام و نام خانوادگي: محسن110 - تاريخ: 12 خرداد 92 - 10:41:23 با سلام اقاي يزداني بارها فرموده اند که نهج البلاغه سند ندارد و قابل استناد نيست و بعضي جاها سيد رضي اشتباه کرده اند و سخن مامون و يا کس ديگري را به اشتباه سخن حضرت علي عليه السلام دانسته اند لطفا در مورد اين مطلب توضيح فرماييد؟ جواب نظر: باسلام دوست گرامي؛ ايشان نفرموده اند كه تمام نهج البلاغه سند ندارد بلكه برخي از مطالب آن آنطور كه شما بيان فرموديد مي باشد. ثانياً در باب استناد به نهج البلاغه، در امور اخلاقي و تاريخي و... مشكلي نيست برخلاف امور اعتقادي كه نياز به دليل قطعي داريم، لذا منظور ايشان در امور اعتقادي بوده كه در اين باب هم اگر آن مطلب در ديگر منابع شيعه باسند قطعي آمده باشد قابل استناد خواهد بود. موفق باشيد گروه پاسخ به شبهات (1)
86	نام و نام خانوادگي: علي رضا - تاريخ: 29 خرداد 92 - 20:03:59 سلام خدمت دوستان براردران ولي عصر از شما مهندسين علوم حديث سوالي داشتم اگر مي شود ديدگاهتان را درباره خطبه 235 نهج بفرماييد چيست؟ يَابْنَ عَبَّاسٍ، مَا يُرِيدُ عُثْمَانُ إِلاَّ أَنْ يَجَعَلَنِي جَمَلاً نَاضِحاً بِالْغَرْبِ: أَقْبِلْ وَأَدْبِرْ! بَعَثَ إِلَيَّ أَنْ أَخْرُجَ، ثُمَّ بَعَثَ إِليَّ أَنْ أَقْدُمَ، ثُمَّ هُوَ الْآنَ يَبْعَثُ إِلَيَّ أَنْ أَخْرُجَ! وَاللهِ لَقَدْ دَفَعْتُ عَنْهُ حَتَّي خَشِيتُ أَنْ أَکُونَ آثِماً. نکوهش از موضع‏گيري‏ها نارواي عثمان اي پسر عباس! عثمان جز اين نمي‏خواهد که مرا سرگردان نگهدارد، گاهي بروم، و زماني برگردم، يک بار پيغام فرستاد از مدينه خارج شوم، دوباره خبر داد که باز گردم، هم اکنون تو را فرستاده که از شهر خارج شوم بخدا سوگند! آنقدر از او دفاع کردم که ترسيدم گناهکار باشم. منظور حضرت امير در باره اينكه گناهكار باشم و يا از او دفاع كردم چيست علت چه بوده كه مولا اين چنين گفته ايا مي توان گفت كه حضرت علي در خودش شك نموده و فرموده ترسيدم كه گنه كار باشم؟ خواهشا پاسخ سوال من را بدهيد ممنون مي شوم منتظر پاسختان هستم جواب نظر: باسلام دوست گرامي در پاسخ به اشكال شما، توضيحي كه آيت الله مكارم شيرازي ذيل اين خطبه دارند را ذكر مي كنيم انشاءالله راهگشا باشد: «داستان شورش توده‏ هاى مردم برضدّ عثمان، يكى از داستانهاى اسف‏ انگيز صدر اسلام است. اين شورش برخلاف آنچه متعصّبان مى ‏پندارند، امرى كاملا طبيعى بود، زيرا عثمان از يك سو بنى اميّه و خويشاوندان خود را كه افراد صالحى نبودند بر پستهاى حساس كشور اسلام گماشت و از سوى ديگر بيت المال مسلمانان را همانند اموال شخصى خود به اطرافيانش به هر تعداد مى‏ خواست مى ‏بخشيد درحالى كه توده‏ هاى مردم در محروميت به سر مى‏ بردند. سر و صداى اين دو كار ناشايست همه‏ جا پيچيد و سبب شورشى شديد بر ضدّ عثمان شد، گرچه پرچمدار اين شورش گروهى از مصريان و مردم كوفه‏ بودند؛ ولى مردم مدينه نيز با آنها هم ‏صدا شده و مهاجران و انصار در برابر آن سكوت كردند و هيچ‏كس جز على عليه السّلام به دفاع از عثمان برنخاست، زيرا آن حضرت گرچه از معترضان شديد بر اعمال عثمان بود؛ ولى كشتن او را به مصلحت جامعه اسلامى نمى‏ دانست. به هرحال، در اين ماجرا عثمان چند نامه يا چند پيام ضد و نقيض براى امام فرستاد؛ نخست از او خواست كه از مدينه به سوى سرزمين «ينبع» خارج شود. بار ديگر نامه نوشت كه حضرت باز گردد، دفعه سوم نامه نوشت كه مجددا از مدينه خارج شود. دليل اين دستورهاى ضد و نقيض اين بود كه در آغاز گمان مى ‏كرد ماندن على عليه السّلام در مدينه سبب تشويق مردم به عزل او و بيعت با آن حضرت به عنوان خلافت خواهد شد. سپس هنگامى كه حضرت از مدينه بيرون رفت، عثمان احساس كرد كسى جز على عليه السّلام نمى‏ تواند از او دفاع كند و سبب نجات او از دست شورشيان شود، لذا از آن حضرت تقاضاى بازگشت به مدينه را كرد. باز هنگامى كه خبرهايى به او رسيد كه مردم شعار بيعت با امام را سر داده ‏اند، وحشت بر او مستولى شد و بار ديگر تقاضاى خروج آن حضرت را از مدينه كرد و از آنجا كه آورنده نامه اخير، ابن عباس بود امام او را مخاطب ساخته و چنين فرمود: «اى ابن عباس عثمان (با اين پيام‏هاى ضدّ و نقيض) مقصودى جز اين ندارد كه مرا همچون شتر آبكش قرار دهد؛ گاهى بگويد بيا و گاهى بگويد باز گرد»؛ (يا ابن عبّاس، ما يريد عثمان إلّا أن يجعلني جملا ناضحا بالغرب‏: أقبل و أدبر!). سپس افزود: «يكبار عثمان كسى را نزد من فرستاد كه از مدينه خارج شوم باز شخصى را نزد من فرستاد كه برگردم و هم اكنون فرستاده است كه بيرون روم؛ بعث إليّ أن أخرج، ثمّ بعث إليّ أن أقدم، ثمّ هم الآن يبعث إليّ أن أخرج!». اين امر نشان مى ‏دهد كه فشار مردم به قدرى شديد بود كه عثمان كاملا دستپاچه شده بود و هر ساعت تصميم تازه‏ اى مى ‏گرفت. غافل از اينكه كار از كار گذشته و دوران حكومتش پايان يافته و مردم هيچ عذرى را از او نمى ‏پذيرند و در اين ميان با شخصيتى همچون على عليه السّلام كه مقام و الانش در پيشگاه خالق و خلق بر كسى پوشيده نيست معامله يك مأمور حلقه به گوش و بى ‏اختيار مى ‏كرد. جالب اينكه عثمان درباره كس ديگرى چنين دستورهاى ضدّ و نقيضى را صادر نكرد، زيرا ديگران چنان نقشى را در جامعه اسلامى نداشتند كه حضور و غيابشان تأثيرگذار باشد. سرانجام امام عليه السّلام در پايان اين سخن به نكته مهمى اشاره مى‏ كند و آن اينكه نهايت كوشش را براى دفاع از عثمان به خرج داده است. كارى كه هيچ كس جز آن حضرت انجام نداد و نمى ‏توانست انجام دهد، مى‏ فرمايد: «به خدا سوگند من آن قدر از عثمان دفاع كردم كه ترسيدم گنهكار باشم»؛ (و اللّه لقد دفعت عنه حتّى خشيت أن أكون آثما). اين تعبير ممكن است اشاره به اين باشد كه دفاع بيش از حد از كسى كه مرتكب آن كارهاى خلاف شده نوعى حمايت از ظلم و خطاست و اين كار جايز نيست. اين بهترين تفسيرى است كه براى عبارت فوق مى ‏توان گفت، هر چند ابن ابى الحديد و ابن ميثم در شرح نهج البلاغه خود دو احتمال ديگر نيز ذكر كرده‏ اند: نخست اينكه امام مى ‏گويد: به اندازه‏اى از عثمان دفاع كردم كه بر جان خود بيمناكم، زيرا ايستادن در مقابل اين همه جمعيّت كه بر ضد او قيام كرده ‏اند اين گمان را به وجود مى ‏آورد كه آنان به من حمله كنند و آسيبى به من برسانند و اين خود گناهى است. ديگر اينكه مى ‏ترسم زياده‏ روى در دفاع از وى باعث ايجاد اختلاف و كشمكش شود و من ناچار از شدت عمل گردم و كسانى از دست من آزرده شوند و اين خود نيز گناه است؛ ولى روشن است كه هيچ يك از اين دو احتمال متناسب با تعبير بالا نيست. در كتاب العقد الفريد آمده است كه ابن عباس مى‏ گويد: عثمان به سراغ من فرستاد و گفت: مشكل پسر عمويت را با من حل كن (منظورش امام امير المؤمنين بود) من به او گفتم: پسر عموى من كسى نيست كه بتوانم براى او تعيين تكليف كنم او خودش درباره خود تصميم مى‏ گيرد حالا بگو چه دوست دارى من به او بگويم؟ عثمان گفت: به او بگو از مدينه بيرون رود و در «ينبع» در كنار ملك خودش باشد: نه او سبب اندوه من شود و نه من سبب اندوه او. ابن عباس مى‏ گويد: من خدمت على عليه السّلام رسيدم و پيام عثمان را عرض كردم فرمود: عثمان مى ‏خواهد من شتر آبكش او باشم (گاه مى ‏گويد از مدينه بيرون رو و گاه مى ‏گويد باز گرد) سپس اين شعر را انشاد كرد: فكيف به أنّي أداوي جراحه‏ فيدوى فلا ملّ الدّواء و لا الدّاء او را چه مى ‏شود من مى ‏خواهم بر زخمهاى او دوا بگذارم تا درمان شود ولى نه دواء فايده‏ اى دارد و نه درد او. على عليه السّلام به دنبال اين ماجرا (براى پرهيز از هر گونه اتهام) به روستاى ينبع رفت؛ ولى هنگامى كه كار بر عثمان مشكل شد عثمان نامه به حضرت نوشت و تقاضا كرد كه به مدينه باز گردد.[شرح نهج البلاغه مرحوم شوشترى، ج 9، ص 254 (با كمى تلخيص).] اين سخن تأييدى است بر آنچه سيّد رضى در كلام بالا آورده است كه عثمان بر اثر دست‏پاچگى در برابر شورش عظيم مردم دستورات ضدّ و نقيضى درباره آن حضرت صادر كرد.[پيام امام امير المومنين عليه السلام، حضرت آيت الله مكارم شيرازي، ج‏8، ص596] موفق باشيد گروه پاسخ به شبهات (1)
87	نام و نام خانوادگي: علي رضا - تاريخ: 30 خرداد 92 - 13:04:05 سلام با تشكر از شما بزرگواران به جهت پاسخگويي اما بزرگوار بنده خواهشي از شما داشتم اول اينكه ادرس و سند و متن عربي مطالب ابن حديد و ابن ميثم را در جمله اي كه گذاشتيد براي بنده بگذاريد ممنون مي شوم متون عربي و ادرس هاي ذيل: هر چند ابن ابى الحديد و ابن ميثم در شرح نهج البلاغه خود دو احتمال ديگر نيز ذكر كرده‏ اند: نخست اينكه امام مى ‏گويد: به اندازه‏اى از عثمان دفاع كردم كه بر جان خود بيمناكم، زيرا ايستادن در مقابل اين همه جمعيّت كه بر ضد او قيام كرده ‏اند اين گمان را به وجود مى ‏آورد كه آنان به من حمله كنند و آسيبى به من برسانند و اين خود گناهى است. ديگر اينكه مى ‏ترسم زياده‏ روى در دفاع از وى باعث ايجاد اختلاف و كشمكش شود و من ناچار از شدت عمل گردم و كسانى از دست من آزرده شوند و اين خود نيز گناه است. در كليه مطالب انعكاسي شامل بحث بنده بر همين خط ذيل هست اين تعبير ممكن است اشاره به اين باشد كه دفاع بيش از حد از كسى كه مرتكب آن كارهاى خلاف شده نوعى حمايت از ظلم و خطاست و اين كار جايز نيست. خود دوستان ببينيد ما از جهتي مي دانيم كه مولا علي هيچ تعصب و علاقه اي به خلفا نداشته و اين كه مولا با اين همه شدت بيايد از عثمان دفاع كند خود اين موضوع نقض كننده اين عدم علاقه هست و نشان در مودت دارد و موضوع دوم اين است آيا مولا نمي دانسته كه نبايد از ظلم حمايت كند و حمايت از ظلم خطاست و جايز نيست كه از ظلم حمايت مي كند و اين موضوع با مسئله عصمت ايشان در منافات هست و به عقيده بنده مطالب ابن ابي الحديد و ابن ميثم بسيار جالب تر و صحيح تر مي آيد خواهشا هم متن عربي ابن ابي الحديد و هم ابن ميثم را با ادرس وسند بگذاريد و بيشتر توضيح دهيد جواب نظر: باسلام دوست گرامي؛ چنانكه در جواب قبلي گذشت ايشان قتل خليفه را در آن موقعيت به صلاح جامعه اسلامي نمي دانستند و ترس اين بود كه خليفه كشي باب شود. جامعه بي خليفه از جامعه اي كه خليفه ظالم دارد بدتر است لذا سعي در ايجاد آشتي و وادار كردن خليفه بر حل و فصل مشكلات معترضين داشتند و طرفين را نصيحت مي كردند . بنابراين اصرار ايشان در دفاع از عثمان، اصرار بر حفظ جان فرد نيست بلكه اصرار بر حفظ جامعه اسلامي و حل و فصل مسائل از راه قانوني آن است. لذا حمايت از ظلم و ظالم نيست بلكه دفع افسد به فاسد است. بنا بر آنچه گذشت اين خطبه به هيچ عنوان بر علاقه ايشان بر عثمان دلالت ندارد بخصوص كه عثمان ايشان را امر به جلاي وطن مي كند و حضرت امير عليه السلام از آن ناراحت است. سخن ابن ابي الحديد در شزح اين خطبه: (ج13، ص296) قوله ( لقد دفعت عنه حتى خشيت أن أكون آثما ) ، يحتمل أن يريد بالغت واجتهدت في الدفاع عنه ، حتى خشيت أن أكون آثما في كثرة مبالغتي واجتهادي في ذلك ، وانه لا يستحق الدفاع عنه لجرائمه واحداثه ، وهذا تأويل من ينحرف عن عثمان ، ويحتمل أن يريد لقد دفعت عنه حتى كدت أن ألقى نفسي في الهلكة ، وان يقتلني الناس الذين ثاروا به ، فخفت الاثم في تغريري بنفسي وتوريطها في تلك الورطة العظيمة ، ويحتمل أن يريد لقد جاهدت الناس دونه ودفعتهم عنه ، حتى خشيت أن أكون آثما بما نلت منهم من الضرب بالسوط ، والدفع باليد ، والإعانة بالقول ، أي فعلت من ذلك أكثر مما يحب . سخن ابن ميثم ره در شرح خطبه:(ص442) و الله. الي آخره يحتمل وجوها: احدها: قال بعض الشارحين: اني بالغت في الذب عنه حتي خشيت لكثره احداثه ان اكون آثما في الذب عنه و الاجتهاد في ذلك. و الثاني: يحتمل ان يريد اني خشيت الاثم في تغريري بنفسي لان دفع الجمع العظيم في هذا الامر العظيم مظنه الخوف علي النفس فيكون الاقدام عليه مظنه اثم. الثالث: يحتمل انه يريد انه خشي الاثم من الافراط في حقهم كان يضرب احدهم بسوطه و يغلظ له في القول و الشتم. و بالله التوفيق. موفق باشيد گروه پاسخ به شبهات (1)
88	نام و نام خانوادگي: عبدالرحمن - تاريخ: 05 مهر 92 - 16:10:24 آقاي ياسر شما اصلا مسلماني!!؟ هر کسي که عليه وحدت مسلمين حرفي بزد و کاري بکند مزدور دشمن است
89	نام و نام خانوادگي: ستار - تاريخ: 22 اسفند 92 - 15:40:12 آقاي عبدالرحمن سلام شما گويا دين را نفهميدي کسي که با دشمن اهل بيت دوست باشد مسلمان است و کسي که برائت دارد خير؟؟ مشکلت کجاست؟ در اين که اين حرامزاده ها دشمن اهل بيت هستند يا مشکلت جاي ديگر است؟ بگو تا جواب دهم انشاءالله
90	نام و نام خانوادگي: فرزند عائشه - تاريخ: 11 دي 93 - 16:28:04 حديثهاي صحيح بخاري و مسلم رو قيچي کردي خيال کردي اهل سنت با دروغهاتون گول ميخوره

امير المؤمنين (ع)، خليفه دوم را دروغگو، خيانتكار، ستمگر، فاجر و... مى‌داند:

امير المؤمنين عليه السلام، دوست نداشت چهره عمر را ببيند:

امير المؤمنين (ع) خليفه دوم را خشن، داراي اشتباهات فراوان و... مى‌داند:

امير المؤمنين عليه السلام، سيره شيخين را مشروع نمى‌دانست:

آيا سخن امام کنايه از عثمان و مذمّت او است؟

آيا گوينده سخن، دختر ابو حَنْتَمَه است: