* ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ *
ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ (ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½) ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½
  ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ |  ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ |  ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ |  ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ |  ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ |  ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ |  ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ |  ï؟½ï؟½ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ ï؟½ï؟½ï؟½شگï؟½ï؟½
تاريخ: 29 دي 1388 تعداد بازديد: 420 
نکاح متعه: تلخيص بحثهاي گذشته (4)
 پخش صوت  پخش صوت
   دان لود   دان لود 

بسم الله الرحمن الرحيم

 

موضوع: نكاح متعه ـ خلاصه مباحث 04                    جلسه 45 ـ تاريخ: 29/10/88

 

 

بحث ما ديروز در رابطه با نسخ حكم متعه در كتب أهل سنت بود. عرض شد كه حديث و سنت صراحت دارند بر مشروعيت متعه. سيره صحابه و تابعين و عمل آنها دلالت مي‌كند بر مشروعيت متعه. ولي تنها دليل أساسي كه آنها در برابر ما إقامه مي‌كنند، نسخ متعه است و عمده دليل آنها هم روايت منسوب به آقا أمير المؤمنين (عليه السلام) است و آن هم در غزوه خيبر.

 

در اين رابطه، چند پاسخ داديم و باقي را بيان مي‌كنيم.

 

 

جواب دوم: حلّيت متعه در لسان أمير المؤمنين (عليه السلام)

 

خود أهل سنت در كتب خود، إنكار اين قضيه را آورده‌اند و أمير المؤمنين (عليه السلام) قائل به حلّيت متعه بود و تعبير أمير المؤمنين (عليه السلام) اين است:

 

لولا أن عمر نهي عن المتعة ما زني إلا شقي

 

جامع البيان للطبري، ج5، ص19 ـ الدر المنثور للسيوطي، ج2، ص140 ـ المصنف لعبد الرزاق الصنعاني، ج7، ص497 ـ تفسير السمرقندي، ج1، ص320 ـ تفسير الثعلبي، ج3، ص286 ـ نواسخ القرآن لإبن الجوزي، ص124 ـ تاريخ المدينة لإبن شبة النميري، ج2، ص720 ـ العجاب في بيان الأسباب لإبن حجر العسقلاني، ج2، ص859 ـ المحرر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز لإبن عطية الأندلسي، ج2، ص36 ـ تفسير  الرازي، ج10، ص50 ـ تفسير القرطبي، ج5، ص130 ـ تفسير البحر المحيط لأبي حيان الأندلسي، ج3، ص226 ـ شرح نهج البلاغة لإبن أبي الحديد المعتزلي، ج12، ص253 ـ كنز العمال للمتقي الهندي، ج16، ص522 ـ الإستذكار لإبن عبد البر، ج5، ص506 ـ الفايق في غريب الحديث للزمخشري، ج2، ص210 ـ أحكام القرآن للجصاص، ج2، ص186 ـ لسان العرب لإبن منظور، ج8، ص330

 

و اين مشخص است كه تا زمان عمر بن خطاب، متعه مشروع بوده است و تنها مانع عمل مردم به متعه، نهي عمر بن خطاب بود.

 

 

جواب سوم: تصريح صحابه به نهي متعه توسط عمر

 

خيلي واضح و روشن است كه متعه در ميان مسلمانان رايج بود.

 

 

اولا:

 

جابر بن عبد الله يقول: كنا نستمتع بالقبضة من التمر و الدقيق الأيام على عهد رسول الله صلى الله عليه و سلم و أبى بكر، حتى نهى عنه عمر في شأن عمرو بن حريث

 

صحيح مسلم، ج4، ص131

 

 

ثانيا:

 

إن إبن عباس و إبن الزبير إختلفا في المتعتين، فقال جابر: فعلناهما مع رسول الله صلى الله عليه و سلم، ثم نهانا عنهما عمر فلم نعد لهما

 

صحيح مسلم، ج4، ص59 و 131

 

 

ثالثا:

 

متعتان كانتا على عهد رسول الله صلى الله عليه و سلم أنا أنهى عنهما و أعاقب عليهما: متعة النساء و متعة الحج

 

مسند احمد، ج3، ص325 ـ السنن الكبرى للبيهقي، ج7، ص206 ـ السنن الكبرى للنسائي، ج3، ص326 ـ تاريخ بغداد للخطيب البغدادي، ج14، ص202 ـ تاريخ مدينة دمشق لإبن عساكر، ج64، ص71 ـ تهذيب الكمال للمزي، ج31، ص214 ـ تاريخ الإسلام للذهبي، ج15، ص419 ـ تذكرة الحفاظ للذهبي، ج1، ص366 ـ كنز العمال للمتقي الهندي، ج16، ص519 ـ أحكام القرآن للجصاص، ج2، ص191 ـ تفسير الرازي، ج5، ص167 ـ تفسير القرطبي، ج2، ص392 ـ وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان لإبن خلكان، ج6، ص150 ـ شرح معاني الآثار لأحمد بن محمد بن سلمة، ج2، ص146 ـ الدر المنثور للسيوطي، ج2، ص141 ـ الإستذكار لإبن عبد البر، ج5، ص505 ـ علل الدارقطني، ج2، ص156 ـ المغني لإبن قدامه، ج7، ص572 ـ المحلى لإبن حزم، ج7، ص107 ـ المبسوط للسرخسي، ج4، ص27 ـ معرفة السنن و الآثار للبيهقي، ج5، ص345 ـ شرح نهج البلاغة لإبن أبي الحديد المعتزلي، ج1، ص182 ـ المحاضرات الأدباء للراغب اصفهاني، ج2، ص214 ـ المعجم الأوسط للطبراني، ج1، ص112 ـ تاريخ المدينة لإبن شبة النميري، ج2، ص720

 

پس هم أمير المؤمنين (عليه السلام) منكر نسخ متعه است و هم خود عمر بن خطاب صراحت دارد كه اين دو متعه در زمان نبي مكرم (صلي الله عليه و آله) و أبوبكر بود.

 

 

جواب چهارم: إنكار عمل به متعه در غزوه خيبر توسط بزرگان أهل سنت

 

بزرگان أهل سنت صراحت دارند كه در غزوه خيبر، اصلا زناني با مسلمانان نبودند كه بخواهند متعه كنند. چون خيبر با مدينه فاصله آن‌چناني نداشت كه لشكر اسلام بخواهند زناني را همراه خودشان ببرند. فقط زنان يهود بودند و تا آن زمان هم جواز مشروعيت ازدواج با زنان يهودي نازل نشده بود.

 

 

1. إبن القيم الجوزية

 

و قصة خيبر لم يكن الصحابة يتمتعون باليهوديات و لا إستأذنوا في ذلك رسول الله صلى الله عليه و سلم و لا نقله أحد قط في هذه الغزوة و لا كان للمتعة فيها ذكر البتة، لا فعلا و لا تحريما. فإن خيبر لم يكن فيها مسلمات و إنما كن يهوديات و إباحة نساء أهل الكتاب لم يكن ثبت بعد ...

 

در غزوه خيبر، صحابه با زنان يهودي متعه نكردند و نه اجازه از رسول الله (صلي الله عليه و سلم) گرفتند و هيچ أحدي هم اين قضيه را نقل نكرده است و در غزوه خيبر، نه روايتي داريم كه دستور به متعه داده شده باشد و نه روايتي داريم كه تحريم شده باشد. در غزوه خيبر، زنانِ مسلمان نبودند و فقط زنانِ يهودي بودند و تا آن زمان، جواز نكاح با زنان يهودي نيامده بود ...

 

زاد المعاد لإبن القيم الجوزية، ج2، ص58

 

 

2. سهيلي

 

إبن حجر عسقلاني نقل مي‌كند از سهيلي ـ از علماء و فقهاء نامي أهل سنت ـ :

 

بأن النهي عن نكاح المتعة يوم خيبر و هذا شئ لا يعرفه أحد من أهل السير و رواة الأثر

 

فتح الباري لإبن حجر العسقلاني، ج9، ص145 ـ عمدة القاري للعيني، ج17، ص247 ـ إرشاد  الساري للقسطلاني، ج6، ص536 ـ زاد المعاد لإبن القيم الجوزية، ج2، ص18 ـ نصب الراية للزيلعي، ج3، ص335

 

 

3. إبن عبد البر

 

و علي هذا أكثر الناس

 

نظر أكثر مردم هم اين است كه متعه در روز خيبر حرام نشده است

 

فتح الباري لإبن حجر العسقلاني، ج9، ص145

 

اين دلائل را آورديم تا ثابت كنيم حرمت متعه در خيبر، هيچ ريشه و أصلي ندارد و أمير المؤمنين (عليه السلام) منكر اين قضيه است و عمر بن خطاب إعتراف دارد و بزرگان أهل سنت هم مي‌گويند آگاهان به سيره و راويان أثر اين قضيه را قبول ندارند.

 

اينها در غير از خيبر مي‌گويند در جاهاي ديگر هم نقل شده است. مي‌گويند آدم دروغ‌گو، كم‌حافظه است. اينها خواستند كار خليفه دوم را درست كنند، زدند كار را خراب‌تر كردند. در مكه و هوازن و خيبر و حنين نقل كرده‌اند كه متعه حلال و سپس نسخ شد. متأسفانه فقهاي أهل سنت هم براي توجيه، گفته‌اند كه ما يك مسئله و مشكل فقهي داريم كه در ميان مسائل فقهي از عجيب‌ترين عجايب است كه متعه، چندين‌بار حلال و سپس نسخ شده است.

 

 

جواب پنجم: تعارض در روايات خود أهل سنت

 

برخي مي‌گويند تعارض در روايات وجود دارد و اين دالّ بر حرمت متعه است. برخي مي‌گويند در غزوه خيبر ـ اوائل سال 7 هجري ـ حلال شد و سپس نسخ شد. برخي مي‌گويند در سال أوطاس ـ جنگ در ديار هوازن در 12 شوال سال 8 هجري ـ بود كه حلال و سپس نسخ شد. برخي مي‌گويند در سال فتح مكه ـ كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) با لشكر اسلام در روز 18 رمضان سال 8 هجري وارد سرزمين مكه شدند ـ بود و قبل از خروج از مكه، در طي 15 روزي كه در مكه بودند، اجازه متعه داده شد و قبل از خروج از مكه، از متعه نهي شد. برخي مي‌گويند در جنگ حنين بود. برخي مي‌گويند در سال عمره قضاء ـ در سال 7 هجري ـ بود. برخي مي‌گويند در غزوه تبوك نهي شد. برخي مي‌گويند در جنگ أحزاب حلال شد. برخي مي‌گويند در حجة الوداع حلال شد.

 

اينها را آقاي نووي در شرح صحيح مسلم، جلد 9، صفحه 180 مفصل نقل مي‌كند.

 

وقتي آقاي إبن قدامه مقدسي به اين مسائل مي‌رسد، مانور عجيبي مي‌دهد كه قبلا هم بحث كرده‌ايم.

 

خلاصه سخن در رابطه با متعه اين است:

 

تنها دليلي كه اين آقايان مي‌توانند إقامه بكنند و ما بايد به آن جواب بدهيم، همين قضيه نسخ است و تمام شبهات ديگر را اين‌گونه جواب مي‌دهيم كه در قرآن و سنت و سيره صحابه و تابعين، حلّيت متعه ثابت شده است.

 

اگر اين موضوعات را در نظر داشته باشيم، هرگونه شبهه را مي‌توانيم جواب مي‌دهيم. اگر آنها بگويند متعه، زنا است، مي‌گوييم:

 

إن الله أمر بالمتعة

 

إن رسول الله (صلي الله عليه و سلم) أمر بالمتعة

 

إن الصحابه عمل بالمتعة

 

آيا اينها همه زنا كرده‌اند؟

 

اگر مي‌گويند در متعه، مسئله أسره و زندگي و تشكيل خانواده و تكثير نسل و إرث وجود ندارد، مي‌گوييم اين شبهه شما، إعتراض به حكم إلهي است و در تمام موارد ديگري كه اينها وجود ندارد هم جاري است. مثلا نكاحي صورت مي‌گيرد و زن مرتدّ مي‌شود و إرثي در آنجا نيست. در جايي كه زوجين تصميم به بچه‌دار شدن نمي‌گيرند هم جاري است. در خيلي از موارد، ميان پدر و پسر هم إرث وجود ندارد، چه رسد به زوجين. بهترين جواب نقضي هم همان «نكاح به نيت طلاق» و «نكاح مسيار» و «ازدواجِ دوستي» است كه هيچ‌كدام از اين شبهات مطرح شده در متعه، در آنها هم وجود ندارد و هيج تفاوتي از نظر ترتّب نتيجه نكاح بر «عقد موقت» و «نكاح به نيت طلاق» وجود ندارد. در هر دو، إرث و تكثير نسل و تشكيل خانواده و غيره وجود ندارد.

 

اگر مي‌گوييد در متعه، اگر مردْ زنش را طلاق بدهد، چون پسر آن مرد خبر نداشته، بعداً بدون اين‌كه بداند آن زن به او حرام است، با او ازدواج مي‌كند و اين اشكال دارد. در جواب مي‌گوييم كه همين اشكال هم در «ازدواجِ دوستي» و «نكاح مسيار» و «نكاح به نيت طلاق» هم مطرح است. هم‌چنين در ازدواج دائم هم مطرح است كه وقتي زوجين در شهري با هم ازدواج مي‌كنند و بعد از يك‌ماه از هم طلاق مي‌گيرند و بعد هم پسر آن مرد مي‌رود با او ازدواج مي‌كند، بدون اين‌كه بداند آن زن بر او حرام است.

 

هر آنچه كه اين آقايان در مورد متعه، شبهه مطرح كنند، تمام آنها هم در ازدواج‌هايي كه آنها جديدا درست كرده‌اند، مانند «ازدواجِ دوستي» و «نكاح مسيار» «نكاح به نيت طلاق» مطرح است.

 

اينها خلاصه بحث ما در رابطه با متعه بود.

 

تمام حرف‌هاي آقايان أهل سنت به خاطر اين است كه حرف آقاي عمر بن خطاب در مورد تحريم متعه روي زمين نماند و غير از اين هيچ درد ديگري ندارند. البته برخي براي خلفاء راشدين، طبق اين حديث:

 

عليكم بسنتي و سنة الخلفاء الراشدين

 

قدرت ولايت تشريعي را قائل هستند و عرض كرديم كه اين روايت، صحيح نيست و بزرگان أهل سنت هم زير بار اين حديث نمي‌روند و خود إبن تيميه هم مي‌گويد كه كلمه خلفاء راشدين، بعد از زمان بني أميه و در زمان مأمون و هارون الرشيد مصطلح شد و قبلاً اين كلمه وجود خارجي نداشت.

 

إن شاء الله بحث بعدي ما در رابطه با متعة الحج است. البته اين موضوع، خيلي فوائد آن‌چناني ندارد و فقط بحث علمي است و الان خود أهل سنت هم در رابطه با متعة الحج، فتاوايي نزديك به شيعه دارند. ولي از آنجايي كه عمر اين دو متعه را تحريم كرده است، ما هم اين موضوع را بحث مي‌كنيم.

 

در رابطه با اقسام حج، اختلاف اساسي با أهل سنت داريم تحت عنوان حج قِران. آنها براي حج ساكنين مكه، بحث جدايي دارند و ما هم بحث جدايي داريم و إن شاء الله اين موضوع را هم بررسي خواهيم كرد.

 

 

««« و السلام عليكم و رحمة الله و بركاته »»»

 



آيت الله دکتر سيد محمد حسيني قزويني

آموزش رجال | مناظرات | فتنه وهابيت | آرشيو اخبار | آرشيو يادداشت | پايگاه هاي برتر | گالري تصاوير | خارج فقه مقارن | درباره ما | شبکه سلام |  ارتباط با ما